quarta-feira, 31 de outubro de 2012

Infanoj pli bone kapablas ridi


bonhumoro_kunigas.mp3Listen on Posterous
Infanoj petolas, ili stultumas, ili ŝatas esti tiklataj ĝis ili preskaŭ pisas en la kalsonon pro rido. Tiam la infanoj plenkreskas kaj se ili siatempe ridis 400-foje en tago, nun kiel plenkreskuloj ili faras tion nur 15-foje. Kvankam ridado estas tiom sanakcela. Kaj ĝi kunligas.

Infanoj estas veraj ekspertoj de bona humoro. La kabaredisto kaj kuracisto Eckart von Hirschhausen foje diris: "Infanoj ridas 400-foje en tago, plenkreskuloj 12-foje kaj mortintoj tute ne. Eĉ la laiko ekkonas tie tendencon". Kaj tio jam montras kion povas lerni gepatroj de siaj idoj: la senantaŭjuĝan, senkomplikan manieron konsideri la aferojn kaj la kapablon ridi pro la malgrandaĵoj de la vivo.

"Infanoj helpas al siaj gepatroj, vivteni sian propran humoron, ĉar ili ellogas bonhumoron el la ĉiutagaĵoj, diras Eva Ullmann, fondintino de la Germana Instituto por Bonhumoro". Tial por la gepatroj unu foje pli validu la devizo subpremi la frazon "Nun finfine ĉesu stultumi" kaj ĝui la ŝanĝon al alia perspektivo. Per la flegado de la  propra bonhumoremo gepatroj plifortigas ĉe si mem kaj ĉe la infanoj la bonan econ elteni la okazaĵojn de la ĉiutaga vivo. Ĉu en amikecoj aŭ en sukcesoj, ĉu en konfliktoj aŭ malsukcesoj: Bonhumoro donas profiton. Ĝi estas grava eskapilo eĉ se temas pri la intenco alidirekti agresemon. Per bonhumoro la gepatroj povas oferti al la infanoj protektejon, la leĝerecon la infanoj ja sufiĉe frue perdos.

Ridetado estas grava socia kompetenteco kiu funkcias kvazaŭ kiel ia universala lingvo ene de la familio. "Bonhumoro kaj ridado kunligas kaj plifortigas la familian senton. Ĉar ridi kune, tio kunveldas - ĉu ĉe la rakontado de gajaj okazaĵoj aŭ rememoraĵoj, ĉu de okazintaĵoj kiun nur la familianoj  konas. En tiu kunteksto ankaŭ gravas ke la gepatroj permesu al la infanoj bone prezentiĝi, do ke la gepatroj kapablu laŭdi la infanojn. Al tio kontribuas deklari ilin superherooj aŭ ŝerci pri si mem aŭ pri la infanoj kaj tiel plifortigi la memironion. Ankaŭ kritiko estas pli bone komunikebla en bonhumora maniero. La distingon kiam bonhumoro efikas negative kaj kiam ĝi estas inspira, tion aliflanke la infanoj povas bone lerni de siaj gepatroj.

Ridado kaj bonhumoro apartenas al la homaj ecoj kaj ili do ankaŭ apartenas al la evoluo de la infano. Humoro trejnas la kreivecon kaj la ideriĉecon. Kio ridigas infanon, tio varias laŭ la aĝo. La bebo reagas je tuŝiĝoj per rideto, same kiel por saluti la gepatrojn. La mensaj kapabloj por humoro disvolviĝas en la aĝo de unu ĝis du jaroj. Aĵoj kiuj ne kongruas por infanoj jam en frua aĝo estas ridigaj, ekzemple ŝtrumepto sur la kapo aŭ bovino kiu miaŭas. Infanoj jam frue lernas ekkoni kontraŭdirojn kaj ŝanĝi la perspektivon. Ĝenerale  ili prijuĝas ion kiel sprita se ĝi prezentiĝas alie ol atendite.

Kiam la infano fariĝas lernejano, ŝercaj demandoj kaj enigmoj kaŭzas bonhumoron. Ironion la infanoj ekkomprenas kutime nur ekde la deka vivojaro. Ŝerca stultumado ne bezonas esti instruata al infanoj. La bonhumoremo tutsimple estas kapablo, nome ĝi estas unu afero kiel multaj aliaj kiuj gravas dum la edukado.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

terça-feira, 30 de outubro de 2012

Ekologia agrikulturo


ekologia_agrikulturo.mp3Listen on Posterous
La industria agrikulturo neglektas la fakton ke plantoj kaj bestoj plej bone kreskas se ili vivas en la ĝusta ekologia medio. Oni kultivas unu planton en grandegaj areoj, aldonas industrian sterkon kaj pesticidojn kontraŭ nedezirataj plantoj kaj bestoj. Tio ankaŭ funkcias, sed la kostoj  por tia sistemo estas enormaj kaj la grundo iom post iom dezertiĝas, la vivo en ĝi malaperas. Dum tiu industria agrikulturo en la industriaj landoj de la norda hemisfero ankoraŭ sufiĉe bone funkcias kvankam necesas subteni la tutan sistemon per ĉiam pli da subvencioj, en la cetera mondo la industria agrikulturo detruas la ekologiajn sistemojn kaj kaŭzas dezertiĝon kaj malsaton.

La agrikulturistoj en la sudaj landoj nek havas la monon por grandaj maŝinoj, nek por industria sterko, nek por pesticidoj, nek por genteknike modifitaj semoj. Kaj por ili daŭrigebla produktado estas vivnecesa. Kaj tio estas ebla per biologia agrikulturo kiu profitas de la ekologiaj avantaĝoj de la inteligenta kombinado de plantado de reciproke utilaj plantoj.

Unu el la grandaj nutroplantoj estas maizo, ĝi devenas el Meksikio kaj disvastiĝis en la tuta mondo. En Meksikio agrikulturistoj kombinas la plantadon de maizo kun faboj kaj kukurbo. La faboj provizas al la maizo la necesan nitrogenon. La folioj de la kukurbo kovras la grundon kaj tiel protektas ĝin kontraŭ sunradiado kaj elsekiĝo. La rikoltoj estas altaj, la kvalito elstare bona kaj la produktado estas daŭrigebla. Familio jam bone povas nutri sin per kelkaj hektaroj da grundo kaj eĉ povas vendi parton de la rikolto en la loka merkato.

Alia tre impresa ekzemplo de ekologia agrikulturo estas la forpel-allog-metodo (angle: push pull). Ankaŭ tie temas pri inteligenta kombino de tri plantoj por profiti de la evidentaj avantaĝoj rilate al kostoj, rikolto kaj daŭrigebla produktado. La tri plantoj estas maizo, desmodiumo kaj elefanta herbo. La ĉefa nutroplanto maizo en tiu triopo estas minacata de du malamikoj: Unu estas planto, nome strigao kiu parazite nutras sin de la radikoj de la maizo-planto kaj alia estas papilio "trunkoboranto" kies larvoj forvoras precipe la trunkon de la maizo-planto. La desmodiumo-planto forpelas per sia odoro la malamikan papilion, dum la elefanta herbo havas odoron kiu logas la papilion en kaptilon. Desmodiumo krome protektas la maizo-planton kontraŭ la parazita planto strigao kaj per siaj folioj kovras la grundon kaj tenas ĝin tiel humida. Desmodiumo kaj elefanta herbo krome servas kiel voraĵo por dombestoj.

Tiel agrikulturistoj povas sendepende de la konzernoj de la agroindustrio daŭrigeble produkti altkvalitajn nutraĵojn kaj samtempe protektas la medion.

En la sekva filmeto oni vidas kiel agrikulturistoj en la vilaĝo Sikata en Kenjo uzas tiun metodon.

Embedded media -- click here to see it.


--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

segunda-feira, 29 de outubro de 2012

Survoje al Tagiĝurbo

Tiun ĉi teatraĵeton verkis kaj produktis Luiza CAROL el Israelo
survoje1-4.mp3Listen on Posterous
Tiu ĉi teatraĵeto aperis en "Juna Amiko" de 2012/2. La fotoj prezentas lernantojn el la bazlernejo "Munkácsy Mihály" en Pápa (Hungarujo).  La spektakleto okazis je la 7a de septembro 2012, okaze de festotago de la germana minoritato en Hungarujo. La Esperanta originalo estis hungarigita de Jozefo NEMETH kaj tradukita el la hungara en la germanan de s-ino  SZÜCS Judit, instruistino pri la germana, kiu reĝisoris la prezentadon en la germana.
Sceno 1 el 4.
[Maljuna s-ino Verdamonto sidas sur seĝo de trajnvagono. Ŝi manĝas biskvitojn, kiujn ŝi prenas el saketo. Ŝi trinkas mineralan akvon el botelo. La trajno estas veturanta (aŭdiĝas la bruo de la radoj). Eniras la biletkontrolisto, s-ro Majavento.]
S-RO MAJAVENTO: Saluton! Bonvolu prezenti vian bileton, s-ino! [Li atente rigardas la s-inon, dum li markas ŝian bileton.] Ho! Kiel surprizo! Kiel vi fartas, s-ino Verdamonto?
S-INO VERDAMONTO: Mi fartas bone, dankon… dankon… Sed… de kie vi konas min?
S-RO MAJAVENTO: Kompreneble, vi ne plu rekonas min! Vi estis mia instruistino en Tagiĝurbo, en la unua jaro de la elementa lernejo…
S-INO VERDAMONTO: Ĉu vere? Nu… mi jam malbone vidas… ĉar miaj okuloj laciĝis…
S-RO MAJAVENTO: Mi estas Majavento… Ĉu vi rememoras? Majavento…
S-INO VERDAMONTO: Majavento?! Ĉu tiu knabeto, kiu ludadis buŝharmonikon? Ĉu vere?! Karulo! Vi estis tiom eta… Ve, kiom rapide pasas la tempo…
S-RO MAJAVENTO: Mi ofte pensas pri vi, kara sinjorino.
S-INO VERDAMONTO: Ĉu? Kie vi loĝas nun? Ĉu vi havas infanojn?
S-RO MAJAVENTO: Mi daŭre loĝas en Tagiĝurbo. Mi havas du gefilojn. Mi ofte rakontas al ili pri vi…
S-INO VERDAMONTO: Ĉu?
S-RO MAJAVENTO: Jes, ja… Vi havis multegajn gelernantojn, s-ino… Sed ĉiu el ni havis unu solan instruistinon en la unua jaro de lernado… Ho, mi rememoras multegajn tiamajn eventetojn… kun mil detaloj…
S-INO VERDAMONTO: Ĉu?
S-RO MAJAVENTO: Mi ĉiam rememoros tiun tagon, kiam vi rakontis al ni fabelon, kiu nomiĝis "Por ĉiu ago, venas tempo de pago".
S-INO VERDAMONTO: "Por ĉiu ago, venas tempo de pago"… Jes, jes, mi rememoras. Mi delonge ne revizitis Tagiĝurbon… Post kiam mi emeritiĝis, mi transloĝiĝis kaj… [Ŝi metas la manon sur la okuloj.]
S-RO MAJAVENTO: Ĉu vi estas laca, s-ino?
S-INO VERDAMONTO: Jes… tre laca. Miaj okuloj doloras min. Sed ne gravas, ne gravas… Hodiaŭ, mi estas vizitonta kuracejon en Tagiĝurbo. Oni diras, ke tie, la kuracistoj kapablos igi miajn okulojn  20 jarojn pli junaj! Karulo, mi ŝatus dormi iomete… Ĉu vi bonvolas veki min, kelkajn minutojn antaŭ ni alvenos al Tagiĝurbo?
S-RO MAJAVENTO: Certe, certe, s-ino Verdamonto. Sed… ĉu vi kapablos dormi en tia bruo, dum la trajno skuas?
S-INO VERDAMONTO: Ne zorgu, kara Majavento. Mi ĉiam ekdormas facile kaj tre profunde.
S-RO MAJAVENTO: Ho, tio devas esti granda avantaĝo, ĉu ne? [Ekparolas rapide.] Mi ĉiam ekdormas malfacile, kaj poste sentas min laca dum la tuta tago. La plej malgranda bruo povas ĝeni min. La plej malforta lumo povas ĝeni min. Kiam mi ja havas ĉiujn kondiĉojn por dormi, mankas al mi tempo por dormi. Kiam mi ja havas tempon, mankas al mi la trankvilo. Kaj kiam… kiam… [Ekparolas al si mem, malpli rapide.] Ho… nekredeble… nekredeble… ŝi jam ekdormis! [Li foriras.]
Sceno 2 el 4.
[S-ino Verdamonto ekstaras kaj eliras el la vagono. Ŝi povas eventuale subiri el la scenejo kaj promeni inter la homoj en la publiko. Ĉesas la bruo de trajnradoj.]
S-INO VERDAMONTO: Kiom rapide mi alvenis al Tagiĝurbo! Neniam la trajno veturis tiom rapide! Kaj kiom stranga la urbo ŝajnas hodiaŭ! Nekredeble! Ĉu Tagiĝurbo vualiĝas en stranga krepusko… aŭ eble la krepusko vualas miajn okulojn…? Lastatempe, ĉio kaj ĉiuj ŝanĝiĝas tiom rapide ĉirkaŭ mi… Ve, ju pli mi maljuniĝas, des pli malbone vidas… [Ŝi sidiĝas sur benkon apud arbo.] Ho, mi malsatas… kaj mi forgesis la biskvitojn en la trajno…[Eniras sciuro portanta saketon da biskvitoj.]
SCIURO: Saluton, s-ino Verdamonto. Ĉu vi rememoras min? Dum jaroj vi kutimis alporti biskvitojn en la parkon por mi. Nun estas mi, kiu alportas al vi biskvitojn. Por ĉiu ago, venas tempo de pago...
S-INO VERDAMONTO: Ĉu? Dankon sciureto, koran dankon…
SCIURO: Nedankinde… [Ĝi malaperas. La s-ino manĝas biskvitojn el la saketo.]
S-INO VERDAMONTO: Ho, kiom forgesema mi fariĝis! Ankaŭ la akvobotelon mi forgesis en la trajno… Kaj nun mi soifas…
ARBO: Ne zorgu, kara s-ino Verdamonto. Dum jaroj vi akvumis la poplon apud via domo. Mi estas la parenco de tiu poplo. Hodiaŭ estas mi, kiu donacas al vi akvon. Por ĉiu ago, venas tempo de pago…[La arbo donas al la s-ino akvobotelon.]
S-INO VERDAMONTO: Ĉu? Dankon arbo, koran dankon… [Ŝi trinkas.]
ARBO: Nedankinde…
S-INO VERDAMONTO: Ho, ve! Mi forgesis la adreson de la kuracejo … Kaj nun, kiel mi iros tien? [Alvenas s-ino Dianto.]
S-INO DIANTO: Saluton, s-ino Verdamonto! Ĉu vi rememoras min? Mi estas Dianto! Antaŭ multaj jaroj, mi falis el la biciklo kaj frakasis mian kruron...
S-INO VERDAMONTO: Jes… mi rememoras…
S-INO DIANTO: Vi veturigis min al hospitalo kaj telefonis al miaj gepatroj…
S-INO VERDAMONTO: Jes… mi rememoras…
S-INO DIANTO: Nun estas mi, kiu akompanos vin al la kuracejo. Por ĉiu ago, venas tempo de pago… Bonvolu veni en mian aŭton! Bonvolu!
S-INO VERDAMONTO: Dankon, karulino… Koran dankon…[Ili eliras kaj oni aŭdas la bruon de ekveturanta aŭto.]
Sceno 3 el 4.
[En la kuraceja kabineto de D-ro Bonateo. La kuracisto ĝoje brakumas s-inon Verdamonto.]
D-RO BONATEO: Ho, saluton s-ino Verdamonto! Ha, ha! Kompreneble, vi ne plu rekonas min! Vi estis mia instruistino en la elementa lernejo! Mi estas Bonateo, la disleksia knabo. Antaŭ multaj jaroj, oni ne sciis, kio disleksio estas, kaj ĉiuj opiniis, ke mi estas tute stulta. Sed vi amis min kaj paciencis, helpis min ĉiutage progresi… Danke al vi, mi sukcesis legi kaj skribi. Okazis, kvazaŭ vi sorĉe deprenis vualon de sur miaj okuloj…
S-INO VERDAMONTO: Ĉu? Ĉu?
D-RO BONATEO: Kaj baldaŭ estos mi, kiu deprenos vualon de sur viaj okuloj… Por ĉiu ago, venas tempo de pago…
S-INO VERDAMONTO: Ĉu? Ĉu?
Sceno 4 el 4.
[S-ino Verdamonto dormas en la trajno, kun la saketo da biskvitoj enmane kaj la botelo de minerala akvo apude. Denove aŭdiĝas la bruo de trajnradoj. Eniras s-ro Majavento.]
S-RO MAJAVENTO: S-ino! S-ino! Vekiĝu! Post kelkaj minutoj ni alvenos al Tagiĝurbo.
S-INO VERDAMONTO: Ĉu? Ĉu? Ho, dankon…
S-RO MAJAVENTO: Nedankinde… Tute nedankinde…
S-INO VERDAMONTO: Dankon pro rememorigi al mi tiun fabelon…
S-RO MAJAVENTO: Ho, jes, ha ha… "Por ĉiu ago, venas tempo de pago", ha ha… Bedaŭrinde, tio okazas malofte en la reala vivo, ha ha…
S-INO VERDAMONTO: Karulo, mi ne bedaŭras, ke la realo estas tia. Kiom enue estintus, se ĉiuj farintus bonajn agojn, nur por ricevi certajn bonajn pagojn! Mankintus la amo, la entuziasmo, la tuta homa emocio… Mankintus… la vivo mem!
S-RO MAJAVENTO: Ankaŭ mi opinias ke, kiu faras bonajn agojn pro amo, tiu estas pagata per sia propra ĝojo...
S-INO VERDAMONTO: Per ĝojo, kaj per bonaj sonĝoj en la maljuneco…
[La trajno haltas. Ili adiaŭas. Ŝi subiras el la scenejo.]
  ---Fino---

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

domingo, 28 de outubro de 2012

Kiel ni sentas la horŝanĝon


sentas_horsxangxon.mp3Listen on Posterous
Dum tiu ĉi semajnfino ni donace ricevas horon: La horloĝoj estas remetataj kaj ni povas dormi pli longe. Por la bioritmo tio estas ideala - kaj tamen evidente preskaŭ ĉiu dua virino havas problemojn.

Kiam dum la nokto al dimanĉo en la norda hemisfero la horloĝoj estas remetataj al vintra horo, tio ĉe plej multaj homoj apenaŭ kaŭzas problemojn. "Tio estas definitive diferenco al la ŝanĝo al la somera horo. La nuna ŝanĝo estas al ni signife pli facile eltenebla", deklaras la germana profesoro Jürgen Zulley, dormesploristo ĉe la Universitato de Regensburg. Pro la ŝanĝo al la vintra horo ni ricevas 25-horan tagon kaj tio laŭ ekkonoj de la dormesploristoj estas ideala por la interna horloĝo.

"Ni povas enlitiĝi pli malfrue kaj ellitiĝi pli malfrue. Tio estas por plej multaj homoj esence pli facila ol ellitiĝi unu horon pli frue", diras la fakulo. Laŭ lia sperto dum aŭtuno aperas - se entute - nur malgravaj problemoj. "Oni eble pli frue malsatiĝas aŭ ankaŭ pli frue laciĝas." Sed tiuj malfacilaĵoj malaperos de si mem post unu ĝis du tagoj.

Al kelkaj homoj la ŝanĝo de somera al vintra horo evidente tamen kaŭzas problemojn. 46 procentoj de la virinoj pro la horŝanĝo havas dum iom da tempo problemojn pri la dormoritmo. Laŭ enketo aliflanke viroj sentas tiajn problemojn nur je 36 procentoj.

Laŭ tio la plimulto de la koncernatoj bezonas kelkajn tagojn por reveni al la normala dormoritmo. 9 procentoj de la virinoj kaj 4 procentoj de la viroj eĉ raportis ke ili suferas sub la horŝanĝo.

Tamen se iu sentas sin daŭre laca, elĉerpita kaj deprimita, ne eblas respondecigi por tio la horŝanĝon. "Ni eniras nun la malhelan sezonon kaj multaj kaptas nun ian aŭtunan psikan malbonstaton. Tie intermiksiĝas du aferoj kiuj proprasence tute ne rilatas unu al la alia".

Sanasekuroj konsilas ne tradormi la tagojn sed moviĝi multe en la freŝa aero por suprenturni la sangocirkulon kaj por plifortigi la imunsistemon. Krome gravas sunlumo por la formiĝo de vitamino D kiu estas natura helpanto kontraŭ minacantaj malvarmumoj.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

sábado, 27 de outubro de 2012

Lingvo kiel nova produkto


lingvo_nova_produkto.mp3Listen on Posterous
Por sukcesigi novan produkton en la merkato, la produktanto devas entrepreni multajn paŝojn por taŭgigi la produkton. Estas ofte longa vojo irenda ĝis la konsumantoj akceptas la novan produkton. Ĉiu produkto havas sian ekologian pozicion inter aliaj produktoj. Kiel plantoj pli bone kreskas se ĉirkaŭ ili estas aliaj plantoj kiuj subtenas la kreskadon, aŭ kiel necesas insektoj aŭ vermoj kaj mikroboj en la grundo kiuj ĉiuj kunagas kiel subtenantoj de la kreskado, tiel ankaŭ nova produkto en la merkato bezonas medion kiu subtenas kaj akcelas la kreskadon en la merkato.

Nova produkto povas esti bonega, ĝi povas prezenti gravan progreson, tamen ĝi ne sukcesos en la merkato se mankas por ĝi la subtena medio. Tial oni portas novan produkton unue al testmerkato, do al relative malgranda regiono kie eblas detale sekvi la procedon de enmerkatigo kaj kie oni povas rapide interveni se aperas problemoj. Oni povas paroli kun la konsumantoj kaj modifi la kondiĉojn de la enmerkatigo laŭ la rezultoj de la opiniesploroj.

Necesas eltrovi kiuj homoj bezonas la novan produkton kaj kiuj homoj bone uzas ĝin aŭ kial certaj homoj hezitas uzi ĝin aŭ tute rifzas uzi ĝin. La tuta procedo kostas multege da mono kaj se la teknika disvolvado de la produkto jam estis tre multekosta  kaj tial la financaj rimedoj jam elĉerpiĝis, povas okazi ke mankas la mono por la almerkatiga  agado kaj tial la investita mono estas perdita.

Kutime lingvo mem ne estas produkto. Ĝi fariĝas produkto en la kazo de lingvoinstruado. Kaj en tiu kazo la leĝoj de la merkato same validas. Oni devas adapti la produkton - en tiu kazo la lingvokurson - al la bezonoj de la konsumantoj - en tiu kazo la lernantoj. Kaj tiuj bezonoj povas esti tre variaj: Ĉu la lernanto bezonas la lingvon ĉefe por paroli aŭ por skribi? Ĉu temas pri faka profesia aplikado aŭ ĉu la intereso en la lernado estas pure persona? La gamo de eblecoj estas tre vasta.

Se oni konsideras Esperanton nova produkto, do necesas pripensi kiujn enhavojn oni volas instrui al kiuj homoj. Kiucele la lernantoj poste uzos la novakiritan lingvan scipovon? Se tiu adaptado al la bezonoj de la celgrupo ne okazas, tiam la rezulto estos ke post komenca intereso plej multaj lernantoj sufiĉe rapide forlasos la kurson kaj la lernadon.

La konsekvenco el tio estas ke ĝenerala enkonduko de nova lingvo per unu komuna fortostreĉo eterne restos nur revo kiu neniam realiĝos. Sukceson promesas nur la ŝtona vojo per malgrandaj paŝoj. Oni devas konduti kiel en malgranda testmerkato restante en proksima kunligo kun la konsumantoj kaj ĉiuj aliaj gravaj kunagantoj en la merkato.

En la hodiaŭa virtuala mondo ankaŭ testmerkato povas esti virtuala kaj tie la geografiaj limoj havas alian signifon ol en la reala mondo. Ni povas sukcese agi en la virtuala mondo kaj tiel sukcesigi nian aferon.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

Kolektiloj por koncentritaj sunradioj


koncentritaj_sunradioj.mp3Listen on Posterous
Helpe de nova teknologio la rikolto je elektro el sunlumo en novtipaj fotovoltaj kolektiloj duobliĝas. Por la estonteco la produktantoj de tiaj kolektiloj por sunenergio promesas provizi elektron je same malalta prezo kiel elektro el karbobruligaj centraloj. Tiu rekorda rikolto atingeblas per simpla truko.

Forta lupeo kaj folio da gazeta papero - ne necesas pli por ekbruligi surkampan fajron, almenaŭ se la suno sufiĉe forte radias. La sunradioj enhavas tiom da energio ke la papero ekflamas kiam la koncentritaj sunradioj trafas ĝin.

Nun la industrio de fotovoltaj kolektiloj volas utiligi tiun same simplan kiel ankaŭ efikan principon. Entreprenoj kaj esplorinstitutoj disvolvas novtipajn sunradikolektajn modulojn kiuj estas ekipitaj per specialaj lensoj. Kvazaŭ kiel lupeo ili koncentras la alvenantajn sunradiojn je la 500- ĝis 1000-oblo - kaj tiel ankaŭ ilian energienhavon. La sunĉeloj tiel povas ĉerpi sur tre malgranda areo multege da elektro.

Pere de la teknologio de koncentritaj fotovoltaj sistemoj (CPV) la sciencistoj en la laboratorio jam atingis efikecogradojn de 40 procentoj aŭ eĉ pli. Tiaj sistemoj produktitaj en fabrikoj ankaŭ atingis simile altan rentumon, nome ankoraŭ 30 procentojn. Tio estas altega valorcifero, ĉar  surmerkataj siliciaj moduloj apenaŭ atingas nur la duonan efikecon en la rikolto de energio.

Kaj dum la produktantoj de sunkolektiloj laŭ ĝisnuna teknologio devas peni por plialtigi la efikecon je dekonaj procentoj, la specialistoj pri la koncentrado de sunradioj suprenŝraŭbas la efikecon de siaj produktoj ene de tre mallonga tempo eĉ je pluraj procentopunktoj. Kaj ili eĉ ne jam atingis la finon de la tiurilataj eblecoj. Atingeblos dum la venontaj jaroj efikeco de pli ol 50 procentoj.

La rekordan rikolton ebligas simpla truko: Ĉar la koncentrita sunlumo trafas ege malgrandan areon, la produktantoj de sunkolektaj moduloj povas uzi multekostajn materialojn, ĉar ili ne bezonas multe da ili. Tiuj materialoj liveras tre grandan rentumon. La diversaj materialoj absorbas la sunlumon en sia tuta gamo de ondolongoj, kaj do la sunĉeloj kolektas pli larĝan spektron de la sunlumo ol la klasikaj fotovoltaj kolektiloj el silicio.

La efikecogrado kaj la malgranda bezono de materialo kondukas al tre favora prezo por la elektra kurento el CPV-instalaĵoj. La kiloŭvathoro tiel povos kosti 10 cendojn aŭ eĉ mapli. Tio estus prezo komparebla kun la elektra kurento el karbobruligaj centraloj.

La lumfokusigaj sunĉeloj tamen efike funkcias nur tie kie la sunradioj rekte trafas la modulojn. Se la suno kaŝiĝas malantaŭ nuboj la disĵetita lumo estas tro malforta por ili. Do la nova teknologio prefere taŭgos ekzemple por mediteraneaj landoj.

Ĉiukaze ni povas atendi ĉiam pli favorajn prezojn por elektro el sunenergio kaj tiel ni povos eviti la kolapson de niaj energiprovizaj sistemoj kiam elĉerpiĝos la fosilaj energifontoj.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

sexta-feira, 26 de outubro de 2012

Obstinkapa israela inventisto


Tiun ĉi sonartikolon verkis kaj produktis Gian Piero Savio el Israelo

kartona_biciklo.mp3Listen on Posterous
Naskiĝo de malebla biciklo

Aparte ekde la komenco de la 21-a jarcento, komerca konsumisma teknologia frenezo trudis al la bicikla merkato, ĉiam pli novajn treege multekostajn modelojn. Novigaj materialoj, kiel kevlaro, karbonaj aŭ grafitaj fibroj kaj aluminio, fariĝis nemalhaveblaj por biciklaj framoj kaj akcesoraĵoj.

Plenkontraste al tiu ĉi tendenco, la 50-jara israela inventisto Izhar Gafni, profesia projektisto de aŭtomataj produktlinoj, el kibuco Bror Ĥail, konstruis biciklon preskaŭ tute faritan el... recikligita kartono. Jes, vi bone legis: framo, forko, kaj radoj de tia biciklo estas faritaj el kartono. Ne temas pri nur unufoje uzebla aŭ pri ne pluvrezista biciklo sed pri utila veturilo, tre malmultekosta kaj tute farita per recikligitaj materialoj.

"Mi ekhavis tiun ideon antaŭ kelkaj jaroj, kiam mi aŭdis pri duonstrangulo, kiu konstruis kanuon el kartono", rakontas Gafni, "kaj, kiel amatora biciklanto, mi min demandis kial ne konstrui biciklon el tiu materialo". Spertaj inĝenieroj tutsimple diris al li, ke neniamaniere oni povu konstrui kartonan biciklon.

Dum kelkaj jaroj la revo restis nur revo, ĝis, kiam Gafni hazarde spektis televidan programon pri la konstruado de la aviadilo "Jumbo". Dum intervjuo, Joe Sutter, la estra inĝeniero de la projekto, diris, ke "ĉiufoje, kiam ĉiuj diras al vi, ke io estas neebla - estu certa, ke ĝi estas en la ĝusta direkto!". Tiu aserto reflamigis  la entuziasmon de Gafni, kiu decidis pruvi, ke ĉiuj spertuloj eraris.

Dum kvar jaroj, en sia libera tempo, en kaduka ĝardenbarako, tipe taŭga loko por naskiĝo de legendaj inventoj, li laboregis por fronti kontraŭ la malfortaj strukturaj punktoj de ondokartono. Ondokartono, farita el ligna pulpo, estis inventita en la 19-a jarcento kiel konstrumaterialo de fortikaj ujoj por aliaj pli valoraj varoj. Ĝi malofte estis konsiderita kiel konstrumaterialo por aĵoj ĝenerale faritaj el multe pli fortaj materialoj, ekz. metaloj.

"Fari skatolon el kartono estas facilege kaj ĝi pruviĝas tre forta kaj rezista, sed fari biciklon estas tute alia afero kaj mi devis trovi la ĝustan manieron faldi la kartonon en pluraj malsamaj direktoj. Pro tio necesis al mi tiom da jaroj, kun sennombraj provoj kaj fiaskoj, ĝis kiam mi atingis kontentigajn rezultojn", rakontas la inventisto.  

La trafe dezegnitaj kaj tranĉitaj kartonaj komponantoj, estas traktitaj per sekreta miksaĵo de organikaj materialoj por doni al ili daŭrajn akvorezistan kaj nebrulan kvalitojn. En la fina stadio, ili estas kovritaj per laka farbo cele al estetika plibeliĝo.

La nuna regula modelo povas elteni rajdanton ĝis 140 kg pezan. Ĝi pezas ĉirkaŭ 9 kg. kompare al la laŭmodaj bicikloj pezantaj ĉirkaŭ 14 kg. Laŭ antaŭkalkuloj, per amasproduktado, la kartonbiciklo ne devus kosti al publiko pli ol 50-60 eŭrojn, dum la koston de la uzitaj materialoj oni taksas po 10 eŭroj.

La inventisto opinias, ke, krom ilia nepoluanta kaj energiŝparema produktado, kartonbicikloj povus fariĝi idealaj veturiloj kaj en metropolaj stratoj kaj en malriĉaj afrikaj vilaĝoj, des pli, ke pro ilia tre malalta prezo ili tute ne allogos ŝtelistojn.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

quarta-feira, 24 de outubro de 2012

Kuraĝa pensiulino senmonigis bankrabiston


kuragxa_pensiulino.mp3Listen on Posterous
Dum la pensiulino Herta W. enpagas monon ĉe sia banko en St. Egyden, Malsupra Aŭstrio, la bankon eniras rabisto kiu postulas monon tenante pistolon en sia mano. Sentime intervenas la 82-jarulino. La rabisto volas defendi sin kontraŭ ŝia atako, sed la energiplena pensiulino persistas.

Laŭ parolanto de la polico en Malsupra Aŭstrio la 82-jarulino ŝiris la maskon de sur la vizaĝo de la bankrabisto, prenis la sakon kun la rabita mono kaj forpelis lin al fuĝo. "La sceno meritis prezenton en kabaredo", la parolanto diris. El objektiva vido la defendema pensiulino malĝuste kondutis pasintan lundon, ĉar "la ulo tute klare ne estis sendanĝera".

En intervjuo al aŭstra gazeto la pensiulino deklaris ke ŝi ĝenerale ne sentas timon kaj ŝi aldonis: "kaj certe viroj ne povas timigi min". Ke la pli ol 10-foje de juĝejo punita rabisto portis nur gaspistolon, tion ŝi eksciis nur post la atenco.

Resume laŭ gazetaro, polico kaj la heroino la sceno estas priskribebla jene: Hertha W. staras ĉe la giĉeto kiel klientino por enpagi premion por sia mortasekuro, kiam subite enkuras maskita viro. Prezentante pistolon li postulas monon. "Mi pensis ke tio ne rajtas okazi. Tiam mi de malantaŭe ŝteliris al li kaj tutsimple deŝiris lian maskon", diris la pensiulino en gazeta intervjuo. Kiam la rabisto alkrias ŝin kaj remetas la maskon sur la vizaĝon, Hertha W. duafoje atakas lin. Ŝi denove senmaskigas la rabiston kaj ĵetas la maskon trans la giĉeton por malebligi al li denove remeti ĝin.

Ankaŭ la sakon kun mono kiun la rabisto ricevis de bankoficistino, la kuraĝa aŭstrino forprenas el lia mano. "La mono estas posedaĵo de la banko", ŝi laŭte vokas. La krimulo ne plu vidas ŝancon pri sukceso kaj forfuĝas. Surbaze de fantombildo kiu estas desegnita laŭ la indikoj de la atentema pensiulino, la krimulo baldaŭ poste estas arestita.

Hertha W. tamen indigniĝas pri la aliaj viroj en la banko, krom ŝi neniu alia eĉ nur movis fingron. La sentiman kuraĝon ŝi klarigas jene: "Eble mi spektis tro da krimpolicaj filmoj en la televido".

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

terça-feira, 23 de outubro de 2012

Profesia klerigo kaj Esperanto


profesia_klerigo.mp3Listen on Posterous
125 jarojn post kiam aperis la unua lernolibro de la "Lingvo Internacia" nun finfine estas bona tempo por pensi kiel eblas pligrandigi la praktikan utilon de Esperanto. Se oni konsideras Esperanton "lingvo de paco kaj amikeco", tio ja taŭgas por instigi homojn kunveni en internaciaj renkontiĝoj aŭ por viziti unu la alian. Sed tio ne sufiĉas por doni impeton por plua kreskado de la lingvo.

Pli forta ol la intereso renkonti homojn el aliaj landoj kaj viziti geamikojn en la tuta mondo estas la demando kiel homoj povas plibonigi siajn vivocirkonstancojn. Tio povus esti la motoro por la antaŭenigo de nia afero. Se Esperanto iel povas kontribui al pli bona vivo, tiam ĝi ricevos multe pli da atento kaj aprezo.

Mi ne scias kiom da profesioj ekzistas en la mondo: Ĉu estas centoj, ĉu miloj? Por plej multaj el ili necesas iu profesia kleriĝo, do la homoj devas post la ĝenerala lernejo lerni sian profesion en apartaj fakaj lernejoj resp. ili devas kompletigi kaj plivastigi siajn profesiajn sciojn apud la laboro en apartaj kursoj.

La evoluo de la tekniko kaj de la ekonomio necesigas ĉiam pli grandan specialiĝon. La faka scio do pli kaj pli disvolviĝas, sed male al la scienca sektoro kie ĉio estas skribe fiksita, en la profesia metia sektoro la faka scio multe pli ligiĝas kun unuopaj homoj kiuj persone transdonas tiun scion al siaj posteuloj. Tiu transdono de scio tamen ne ĉie funkcias same bone. Ĝi tie funkcias kie ankaŭ la sociaj rilatoj funkcias, ekz. en vilaĝoj kaj en malgrandaj urboj kie la homoj konas unu la alian. Ekzemple en Germanio la sudo estas pli riĉa. Tie la sociaj rilatoj bonege funkcias kaj montriĝas ke la infanoj en lernejo pli bone progresas ol infanoj en norda Germanio kaj tie precipe en grandaj urboj kie la sociaj rilatoj esence malpli bone funkcias ol en la sudo.

La specialiĝo estas mondskala fenomeno. Homoj el malgrandaj landoj devas serĉi sian profesian kleriĝon ofte en eksterlando, ĉar en la propra lando tio ne eblas, ĉar mankas la fakuloj kiuj povus instrui laŭ tiu speciala fako. Havi internaciajn kursojn aŭ eĉ kompletajn lernejojn kie oni povas akiri la necesan fakan scion estus do granda helpo, pecipe se la instrulingvo estus Esperanto. Tiel fakuloj el diversaj landoj povus instrui lernantojn el pluraj landoj. Esperanto tiam povus servi kiel "lingvo de paco kaj kunlaboro" kaj tiel ĝi povus akiri grandan praktikan utilon.

Por trovi komencon por tia agado mi volas estonte pli ofte pritrakti profesiajn temojn kaj mi invitas vin, karaj geaŭskultantoj, skribi ion pri via profesia situacio por eltrovi ĉu eblas entrepreni ion ĝuste en via fako. Tiu agado certe ne alportos tujan sukceson sed postulas persiston. Sed tio principe estas vojo por sukcesigi nian lingvon.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

Ŝanĝi parolmanieron laŭbezone


laubezona_parolmaniero.mp3Listen on Posterous
Homoj kapablas adapti sian lingvon al la konkreta bezono en certa situacio. Ni prenu la ekzemplon de 40-jara viro: Li havas edzinon kaj du infanojn, li laboras kiel inĝeniero en maŝinfabriko, li loĝas en mezgranda urbo kaj li regule veturas al la ĉefurbo de sia lando por plikleriĝi profesie. Kiam li parolas kun sia edzino li parolas laŭ la loka maniero, al la infanoj li laŭtlegas el porinfanaj libroj, kun la gekolegoj en la firmao li parolas tre teknike, dum kunsidoj li parolas tre formale kaj uzas multajn fakajn terminojn kiuj en la koncerna metio estas ofte anglalingvaj, kaj en la kleriga instituto en la ĉefurbo li renkontas gekolegojn el aliaj regionoj kaj tial parolas laŭeble laŭnorman lingvon.

Tiu ekzemplo tute ne estas ekstrema, ĝi estas tute normala. Multaj homoj devas kaj kapablas variigi sian lingvouzon multe pli, parolante laŭ la situacio en diversaj fremdlingvoj. Tiu kapablo variigi sian lingvouzon ĉe plej multaj homoj ne estas tre alta, sed se la bezono postulas paroli en fremda lingvo, ankaŭ meze kapablaj homoj ŝanĝas sian lingvouzon. Paroli en alia lingvo ol la kutima ĉiutaga ja postulas fortostreĉon kaj tial multaj homoj parolas en fremda lingvo nur se nepre necesas.

Gravas en tiu kunteksto ankaŭ la daŭro de la parolado. Eĉ se oni komence kapablas paroli flue kaj facile trovas la vortojn kaj formulojn por trafe esprimi sin, post iom da tempo rimarkeblas mensa laciĝo. Bona ekzemplo por tio estas la simultaninterpretistoj en la Eŭropa Parlamento. Ili bezonas paŭzon post ĉirkaŭ duona horo da interpretado.

Kaj kompreneble alia grava faktoro estas la relativa malfacileco de fremda lingvo. Ekzemple por mi kiel germanlingvano la ĉeĥa lingvo pro sia gramatiko kun multege da variaĵoj kaj esceptoj estas ege malfacila, dum por kroato la ĉeĥa estas parenca lingvo kaj tial kroato multe pli facile povas lerni ĝin resp. pli longe povas paroli ĝin sen laciĝi.

Se temas pri malfacileco de fremda lingvo, ni kompreneble tuj pensas pri Esperanto. Por eŭroplingvanoj ĝi estas relative facila, dum por azianoj ekz. ĉinoj ĝi estas sufiĉe malfacila. Tamen kompare kun la angla ĝi estas je la 5- ĝis 10-oblo pli facila ol la angla. Pro tiu relativa facileco de Esperanto ankaŭ lingve meze kapablaj homoj povas lerni ĝin tiel bone ke ili bone eltenas ankaŭ longajn paroladojn sen tro laciĝi kaj tio signifas ke la rezisto ŝanĝi al parolado de Esperanto se la situacio postulas tion, estas nur tre malgranda, kaj ĉe kelkaj homoj la lingvo malfermas tiom da ŝancoj trafe esprimi sin ke la ĝojo pri tio konsiderinde superas la fortostreĉon por la parolado.

Tamen ĉio dependas de la bezono. Kie bezono ne estas, oni devas krei ĝin. Sed tio estas temo por alia sonartikolo.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

segunda-feira, 22 de outubro de 2012

Barra Mansa okazigis unu plian renkonton en la Paraiba Valo



La 21-an de oktobro 2012 okazis en la urbo Barra Mansa unu plia Renkonto de Esperantistoj en la Paraiba Valo, ĉe la institucio Grêmio Barramansense de Letras, kiu de longe apogas la movadon. Akceptis la 24 partoprenantojn (el 8 urboj) la loka aktivulo Sílvio Bruno, kiu salutis kaj anoncis sian intencon enkonduki Esperanton en la agadon ĉe Kooperativoj, ĉar li profesie laboras en tiu medio. 


Post la ceteraj salutoj, oni transdonis la gvidadon al S-ro Vicente Werneck. Sekvis unuhora vigla diskutado pri proponoj por disvastigado de Esperanto en ĉi tiu regiono, sub gvido de Paulo S. Viana. La interesiĝo pri tiu temo estis tiel vigla, ke oni decidis interkonsenti unu specialan, apartan renkonton en la monato aprilo 2012, en Barra Mansa, por diskuti kaj plani agadojn rilate al disvastigado. Oni interŝanĝis proponojn ankaŭ por modernigo kaj plivigligo de niaj regionaj renkontoj. Poste, Givanildo Costa, prezidanto de Kultura Kooperativo de Esperantistoj, informis pri agado en Rio kaj pri la radiprogramo "Esperanto – lingvo de frateco". Ankaŭ Márcio Santos, prezidanto de Asocio Esperantista de Rio-de-Ĵanejro, detale informis pri ĝia agado. Alberto Flores prelegis pri pioniro de la Esperantomovado en la ŝtato Rio Grande do Sul, nome Ivo Sanguinetti. Maurício Monken proponis tre praktikan "Guton da gramatiko". 


Post la tagmanĝo, Prof-ro Rozan Silva, prezidanto de la Akademio de Historio de Barra Mansa, prelegis en la portugala lingvo pri la historio de tiu simpatia kaj grava urbo – kaj fine informis, ke li jam eklernas Esperanton. La lasta ero en la programo estis praktika leciono pri la uzado de ĉina kalkulilo "sorobano", fare de Jorge Link – kiu ege entuziasmigis la ĉeestantojn. KKE proponis dum la evento servon por vendo de libroj  kaj Esperantaĵoj. La proksima Renkonto de Esperantistoj en la Paraiba Valo okazos en la monato marto 2013, en la urbo Lorena.

 

informis: Paulo Sérgio Viana
--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

Memlerninto provizas elektron por vilaĝo


memlerninto_provizas.mp3Listen on Posterous
Anastase Tabaro apenaŭ kleriĝis en lernejo kaj tamen li sukcesis realigi per plej simplaj rimedoj rimarkindan projekton en Ruando. Per elakva energio la memlerninta inĝeniero provizas proksimume 700 domojn kun elektro. Liaj najbaroj en la ruanda vilaĝo Rutare konsideras lin heroo.

Ĉiutage venas najbaroj al Anastase Tabaro por reŝargi la bateriojn de siaj ĉeltelefonoj. Por tiu servo li fakturas 20 cendojn. Ke la 59-jarulo tiamaniere povas perlabori monon, tio estas vere eksterordinara. Ĉar kvankam li nur dum 6 jaroj frekventis lernejon, Tabaro sukcesis realigi ion rimarkindan: Li provizas per memkonstruitaj malgrandaj akvocentraloj vilaĝojn en Ruando kun elektro. Anastase Tabaro vivas en Rutare kiu estas vilaĝo 45 kilometrojn norde de la ruanda ĉefurbo Kigali.

Laŭ raporto de loka novaĵagentejo Tabaro alproprigis al si la scion por la konstruado de la maŝinoj dum plurjara memlernado. "Mi plenkreskis en la najbara Demokratia Respubliko Kongo. En mia vilago disponeblis elektro", rakontas Tabaro. Pli poste lia familio translokiĝis al Ruando, al vilaĝo sen elektro. "Mi ne povis vivi sen elektro, tial mi mem komencis esploradi."

Tabaro rakontas ke li komencis en la 1990 per konstruado de akvobaraĵo kaj de turbino kiu funkciigas generatoron. Sed la interna milito interrompis lian laboron. En la jaro 2000 li finkonstruis sian unuan malgrandan akvocentralon kaj pluaj sekvis. Nun li provizas 700 domojn kun elektro.

"Li estas nia heroo", diras enloĝanto de Rutare. "Estas kvazaŭ sorĉado. Mia familio povas nun aŭskulti radion aŭ spekti filmon".

Nun eĉ la registaro de Ruando atentiĝis pri la atingaĵoj de Anastase Tabaro. La registaro nun krome subtenas la enloĝantojn. Sen tiu helpo ne eblus plue plivastigi la sistemon, "por ke niaj infanoj povu vespere lerni kaj tiel helpu antaŭenigi nian landon", diras Tabaro.

Laŭ indikoj de la registaro dum la pasinta jaro nur ĉirkaŭ 14 procentoj de la enloĝantaro de Ruando havis aliron al elektro.

Estas rimarkinde kiel per simplaj rimedoj lokaj iniciatoj povas alporti progreson. Mi raportis ĉi tie pri alia projekto kiu donas taglumon al dometoj kaj kabanoj en mizerkvartaloj kaj tiel heligas la vivon de malriĉuloj. Vidu la tiurilatan sonartikolon "Sunlumaj boteloj" http://peranto.posterous.com/sunlumaj-boteloj

 


--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

Akcepti la paroladon de fremda lingvo

Posted by  Anton Oberndorfer to Esperanta Retradio

akcepti_fremdan_paroladon.mp3Listen on Posterous
Fremdsprachen1a
La lingvo kiun oni ĉiutage parolas estas la lingvo de sia medio: la familio, la najbaroj, la kamaradoj en lernejo aŭ la gekolegoj en la laborejo. Tiu komuna lingvo estas kvazaŭ varma nesto en kiu oni bonfartas. Multaj homoj volas daŭre restadi en tiu varma nesto kaj tial ili ne havas intereson lerni paroli laŭ alia maniero. Oni devas en lernejo devigi tiujn homojn ekz. paroli laŭ pli edukita maniero, sed la rezisto en la bazlernejo estas ofte tre granda kaj tial la instruistinoj tie preferas adaptiĝi al la parolmaniero de la infanoj. Tio validas precipe por kamparaj regionoj kie la parolata lingvo estas pli dialekteca ol en la urboj kie pro la lingve miksita enloĝantaro la parolata lingvo situas pli proksime al la norma lingvo. Oni povas diri: Ju pli granda urbo estas, des pli la infanoj en lernejo parolas la norman lingvon.

Oni povas imagi ke ĉe tiuj homoj kiuj apenaŭ ŝatas paroli iom pli laŭnorman lingvon, la parolado de fremda lingvo estas preskaŭ ekster ilia imagopovo. Ili tamen konfrontiĝas kun unu fremda lingvo, nome la angla kiu - je malgrandaj porcietoj - estas instruata en Aŭstrio jam ekde la unua lernojaro de la bazlernejo. Tio ja ne signifas ke ili tie lernas paroli tiun fremdan lingvon, la celo de la tuta afero estas malfremdigi la lingvon por ke en postaj jaroj, kiam la vera instruado de la lingvo okazos, la lernantoj estu pli pretaj akcepti tiun fremdan lingvon.

Montriĝas ke ĝenerale knabinoj pli emas lingve adaptiĝi al novaj defioj ol knaboj. Kaj montriĝas grandaj diferencoj laŭ la socia deveno. Kiu venas el familio kie la laŭtlegado estas ĉiutaga kutimo, tiu estas ankaŭ sufiĉe scivolema pri nova lingvo kaj tiel povas eĉ entuziasmiĝi pri la lingvolernado. Ekestas tamen la paradoksa situacio ke la strebado al bona parolado de la fremda lingvo estas pli forta ol al la parolado de propra norma lingvo.

Kiam homoj eklernas Esperanton, ili jam troviĝas plej ofte en pli alta aĝo, nome ili estas ĉefe universitataj studentoj kaj la lingvo estas parto de ilia mondkoncepto. Kutime tiuj homoj jam antaŭe lernis unu aŭ du fremdajn lingvojn kaj ili spertis la malfacilaĵojn kaj problemojn kiuj estis ligitaj kun tio. Esperanto ofertiĝas kiel pli bona solvo por tiuj problemoj kaj do ili principe akceptas la lingvon antaŭ ol vere lerni ĝin. La praktika lernado mem tamen ofte ne estas sufiĉe sukcesa, ĉar multaj subtaksas la penon kiu necesas por la lingvolernado, do ankaŭ por la lernado de Esperanto.

Tio estas por nia afero tre malagrabla efiko. Nome per tio ektroviĝas multaj homoj kiuj havis kontakton kun la lingvo, sed forlasis la lernadon ĉar ili perdis la intereson. Tiuj homoj ne plu estas subtenantoj de Esperanto. Pro tio la ideologia aliro al Esperanto estas problemeca. Laŭ mia opinio necesas alimaniere logi homojn  al nia lingvo, nome per ekzemploj de la lingvo en parolata formo. Tio estas ĝuste tio kion mi celas per la Esperanta Retradio: plibonigi la lingvajn kapablojn de la E-parolantoj kaj allogi novajn interesulojn por nia lingvo. Lingve lertaj homoj sufiĉe rapide kaj bone komprenas la tekstojn kaj tiu sensacio pri la kompreno estas bona bazo okupiĝi pri tiu eksterordinara monda lingvo.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

Novembra revuo Esperanto


La enhavlisto de la novembra kajero:

  • 219 ... Malferme: Membrovarbado – ĉiama tasko (Osmo Buller)
  • 220 ... Zamenhofa kuracejo (Roman Dobrzyński)
  • 222 ... Propono de nova humanisma projekto: Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj kaj Devoj (Prof. Jo Haazen)
  • 223 ... Esperanta radiofonio: 90 jaroj en la informa kaj paroliga funkcioj (Gabi Kosiarska)
  • 224 ... TEJO tutmonde: Necesas kapabligi aktivulojn (Rafael Henrique Zerbetto)
  • 225 ... Strategia bazo por UEA (daŭrigo el la oktobra numero; Mark Fettes)
  • 227 ... Kalendaro 2012-2013
  • 229 ... Nova paradigmo por Esperantujo (Grigorij Arosev)
  • 230 ... Premio al Le Monde diplomatique en Esperanto (Vilhelmo Lutermano)
  • 231 ... Recenzoj: Baldur Ragnarsson pri Beletra kolekto de ĝenevaj aŭtoroj
  • 232 ... Eugène de Zilah pri Meditadoj el la animo
  • 233 ... Laste aperis
  • 234 ... Belartaj Konkursoj de UEA en 2013; UEA invitas prelegi en la Rejkjavika IKU-sesio; Abontarifoj 2013
  • 235 ... Ekzemplo de specialaj Esperanto-aranĝoj (Konstantin Tiĥomirov)
  • 236 ... La jubilea kroata gastis en Koprivnica (Davor Grgat)
  • 237 ... Konferencis esperantistoj de tri najbaraj landoj (Mirek Malovec)
  • 238 ... Forpasoj



--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

domingo, 21 de outubro de 2012

Jagelona Universitato - C1 Kurso - KER Diplomo

Para os brasileiros: 

O curso superior online da Universidade de Jagelona, Cracóvia, Polônia conferem o nível superior de Esperanto nível C1 do sistema europeu KERTodas as aulas são em Esperanto, com a excelente professora Maria Majerczak, o preço é muito em conta (195 euros por todo o ano letivo - até Junho 2013, pode-se pagar pelo PayPal com um acréscimo de 5%) e as aulas são dadas pelo Skype, com uso do GoogleDocs. Precisamos no Brasil de professores de nível superior de Esperanto, essa é uma oportunidade impagável, basta ter o nível intermediário (ter lido Vere kaj Fantazie, por exemplo) e um Esperanto falado razoável. Se queremos ser esperantistas para valer, temos que nos dedicar ao estudo da língua. E ter aula na rede de Esperanto em Esperanto é uma situação excepcional.



Eblas facile lerni Esperanton, en via hejmo!

 

Nun, esperantistoj povas partopreni diversajn kursojn de Esperanto de la fama Jagelona Universitato en Krakovo, Pollando. 

Jen invito al unu el la plej valoraj por esperantistoj kursoj.

Se vi havas mezgradan konon de Esperanto kaj deziras lerni pli, jen eblo partopreni la baldaŭ komenciĝontan en Interreto superan C1-kurson. Memlernanto ofte ne konscias pri eraroj, kiujn li faras. Lernado gvidata estas komforta - ĝi donas sekurecon kaj eblon ĉiumomente korekti eraron, por ke ĝi ne enradikiĝu en la lingvokono de la lernanto kaj, sekve, ĝenu lian korektan uzadon de la lingvo.


La propono koncernas esperantistojn el Suda, Centra kaj Norda Ameriko, kaj el Eŭropo.


La lernado disvolviĝos plene en Interreto, vive, realtempe, kun parolado, elektronika tabulo k.t.p., sub gvido de kompetenta universitata instruistino, fakulo pri lingvistiko kaj metodiko de lingvoinstruado, Maria Majerczak. Fine de la kurso oni ricevos la KER-Certyfikat (atestilon) de la fama universitato pri E-o.

La lecionoj okazados 1-2-foje semajne, dum unu universitata jaro (du semestroj, ĝis junio 2013). Unu el la lerntagoj estos merkredo (eventuale jaŭdo), komenco de la leciono: 20.45 (la horo en Pollando; bv. kompari kun via loka tempo, ekz. helpe de: http://www.timeanddate.com/worldclock/). La alia tago estos interkonsentita kun la partoprenantoj.


La tuta unujara, 90-hora kurso (+ 30 horoj da propra, gvidata ret-lernado) kostas

por A-landanoj: 387 eŭrojn,

por ceteraj landoj: 194 eŭrojn.

 

A-landoj:  Aŭstralio, Aŭstrio, Belgio, Britio, Danio, Finnlando, Francio, Germanio, Greklando, Hispanio,  Irlando, Islando, Italio, Japanio, Kanado, Luksemburgio,  Nederlando, Norvegio, Nov-Zelando, Svedio, Svislando, Usono.

Valoras aldoni, ke la prezoj por tiuj kursoj estas moderaj. Analogaj prezoj en polaj privataj lingvaj lernejoj kaj en iuj aliaj universitatoj povas esti 2-3-foje pli altaj.

 

Internacieco de la partoprenantaro de niaj kursoj donas eblojn por natura kaj interkultura konversacio dum kaj ekster la lecionoj.

Tiu kurso preparas al la internacia KER-ekzameno je la nivelo C1.


La aliĝperiodo estas plilongigita ĝis la 25-a de oktobro 2012 (poste eblos aliĝi al la grupo, se disponeblos loko). Bv. aliĝi kiel eble plej baldaŭ.

 

 

Informoj, aliĝoj:   esperanto.instruado.jag.univ.pl@gmail.com. Por skribi, bv. klaki la adreson aŭ kopii ĝin.

_____

 


Jagelona Universitato havas ĉiajn eblojn helpi esperantistojn el diversaj landoj lerni la lingvon. Niaj kursoj de E-o estas ĝenerallingvaj, modulaj aŭ specialaj - laŭtemaj.

La kursoj estas utilaj precipe por tiuj, kiuj ne trovas lerneblon en sia loĝloko. Partoprenis ilin jam sukcese kaj ĝoje esperantistoj el diversaj landoj. 


Lernu en mondfama universitato, regule, dum la tuta lerneja jaro, kun instruisto kaj kunlernantoj ...restante en via hejmo, kaj samtempe, ĉiusemajne partoprenu agrablajn renkontiĝojn kun alilandaj esperantistoj!

 

Kun koraj salutoj 

Maria Majerczak

Respondeculino pri Esperanto-instruado en Jagelona Universitato,

E-instruistino


--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

sábado, 20 de outubro de 2012

Ambicioj


ambicioj.mp3Listen on Posterous
Estas natura strebado de homo kreskigi siajn kapablojn por atingi ion en sia vivo. Tiu strebado nomiĝas "ambicio". La ambiciulo prenas sur sin la penon de lernado kaj de malsukcesoj por finfine atingi sian celon. Tiu celo povas esti socia pozicio, bona laborposteno, sed ankaŭ familio kaj harmonio. Ju pli juna homo estas des pli granda estas la ambicio ĉar ja en junaĝo la vivoperspektivoj kutime estas plej grandaj, eblas, sed ankaŭ necesas prepari sin por la posta vivo.

Tamen en la nuna epoko junaj homoj emas plilongigi tiun preparperiodon por ankoraŭ laŭeble longe ĝui la avantaĝojn de la junaĝo kaj fondi familion nur en aĝo inter 30 kaj 40 jaroj. La konsekvenco estas granda tempopremo ĉar nun dum relative malmulte da tempo ĉio devas okazi: la sukceso en la profesio, la trovado de komuna loĝejo kun la vivopartnero, la fondo de familio. Tiu premo precipe por virinoj  estas granda, se ili havas altajn ambiciojn, nome se ili post longa studado volas unue atingi sukceson en la profesio kaj due trovi vivopartneron por fondi familion kaj havi infanojn. Bedaŭrinde en multaj kazoj tio ne funkcias kaj la rezulto estas ke homoj psike elbruliĝas kaj ne havas infanojn.

Ekde aĝo de ĉirkaŭ 40 jaroj tiu ĉapitro de la vivo atingas sian finon: Oni aŭ atingis kion oni celis aŭ oni ne atingis siajn celojn kaj devas redukti siajn aspirojn kaj reorientiĝi. Havi ambiciojn en tia situacio certe estas malfacile, ĉar mankas la energio. Tamen ankaŭ tiam eblas havi modestajn ambiciojn, eblas ankoraŭ "fari ion el sia vivo". Kaj tio validas des pli por homoj kiuj atingis la aĝon de 60 jaroj.

Multaj homoj sopiras atingi la pensian aĝon por finfine povi ĝui la vivon laŭ la propra maniero. Sed montriĝas ke nura ĝuado je longa vido ne estas kontentiga. Necesas transpreni kaj plenumi iujn taskojn por esti utila al la familio aŭ al la socio. Se oni estas bonŝanca kaj jam havas genepojn oni povas trovi multe da ĝojo kontribui al la edukado de la genepoj. Eblas entrepreni ion por stabiligi sian sanon kaj por rericevi vivenergion. Eblas ankaŭ socia engaĝiĝo, ĉu en la kadro de la loĝloko, ĉu por afero kiu transiras la lokajn limojn.

Lerni kaj apliki fremdan lingvon bone servas al tio. Kaj se tiu lingvo estas Esperanto, la perspektivoj plivastiĝas. Oni povas servi al la tutmonda E-komunumo kaj oni povas partopreni en la disvastigado de la lingvo. Tio estas tasko kiu unuflanke kostas energion sed kiu ankaŭ redonas multe da energio.

Ĝustaj ambicioj redonas pli da energio ol ili kostas. Kaj la laboro por Esperanto povas esti ĝusta ambicio.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil