.... Esperanto, mia lingvo, minha língua!
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
.... Esperanto, mia lingvo, minha língua!
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Falar uma língua estrangeira é romper uma fronteira. Falar muitas é romper várias. Falar o Esperanto é querer romper todas de uma vez".
(Affonso Romano de Sant'Anna)
Kontribuo de Paulo Nascentes
.... Esperanto, mia lingvo, minha língua!
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
senpente_gxui.mp3Listen on Posterous |
La imago pri pli sana ĉokolado verŝajne ĝojigos multajn adeptojn - kaj ofertos al ili ankoraŭ pli da argumentoj por senpenta frandado. Ekzistas ja indicoj ke kakao povas malaltigi la sangopremon. Tamen ĝis nun la graso kaŭzis dilemon por la argumentado ke ĉokolado estas bona por la sano. En tiu senco grasreduktita ĉokolado estas duoble sana.
Ĝuste tion la teamo de junaj sciencistoj de la universitato de Warwick volis atingi. Por tio ili devis transsalti specifan baron: Kiel oni igas ĉokoladon pli sana - sen perdi ĉe tio la tre delogan konsistecon de delikata disfluiĝo sur la lango?
Grandan parton de ĝia velura sentigo la ĉokolado ricevas de globetoj de graso kiuj solviĝas en la solida amaso. Anstataŭigi la grasglobetojn estas ege malfacile - interalie ĉar la surogataj substancoj devas resti solvitaj, dum la ĉokolado estas varmigata kaj malvarmiĝas. Al tio aldoniĝas ke la globetoj devas esti nur tre etaj kaj ili nepre ne kunfandiĝu al pli grandaj vezikoj.
Por tiu problemo la teamo trovis solvon. Ili trapenetrigis la ĉokoladon per gutetoj de akvo, suko aŭ limonado kaj tiel reduktis la enhavon pri graso je 50 procentoj. La specialaĵo ĉe tio estas: Ĉiu el tiuj veziketoj havas diametron de nur malpli ol 30 mikrometroj, la diametro de homa haro estas kompareble kun 70 mikrometroj duoble pli granda.
En unua paŝo la sciencistoj pritraktis laktecan, amaran kaj blankan ĉokoladon per suko el oranĝoj kaj ruĝaj beroj. Por ne falsigi la ĉokoladan guston oni povas tamen ankaŭ enmeti akvon kaj malgrandajn kvantojn da vitamino C en la ĉokoladon.
Per tio la dolĉaĵo povus fariĝi iomete pli sana: Leĝera ĉokolado kiu jam vendiĝas en la merkato nome ofte kompensas la grason per sukero. Tiu problemo estas evitebla per akvogutetoj anstataŭ dolĉaj sukogutetoj.
Ĝis nun la ĉokolado haveblas nur en la laboratorio, sed ĝi estas unua paŝo direkte al pli sanaj frandaĵoj en la bretaroj de superbazaroj. "Ni trovis vojon konservi ĉiujn konsisterojn kiuj igas la ĉokoladon "ĉokoladeca" - sed per fruktosuko anstataŭ graso", diras la teamestro. "Nia studaĵo tamen estas nur startopunkto. Ni nun esperas ke la nutraĵindustrio aplikos nian metodon pro krei bongustajn grasreduktitajn ĉokoladoblokojn".
Do necesos ankoraŭ konvinki la produktantojn de ĉokolado pri la ideo el Britio. Kaj ankaŭ la konsumantoj devus same senti la bonguston de la frandaĵo kiel ĝin promesas la ĥemiistoj. Ĉiukaze la disvolvaĵo de la esploristoj kontentigus la demandon pri produktoj kun ĉiam malpli da graso.
.... Esperanto, mia lingvo, minha língua!
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
.... Esperanto, mia lingvo, minha língua!
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
.... Esperanto, mia lingvo, minha língua!
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
beboj_kreivelernas.mp3Listen on Posterous |
Kiam beboj komencas paroli, ili imitas plenkreskulojn - sed ili serĉas ankaŭ proprajn vortkombinojn. Tiel ili lernas tute alie ol homsimilaj simioj kiuj estis instruataj de esploristoj en signa lingvo.
Tiucele li analizis naŭ datumarojn de infanoj en la aĝo de unu ĝis kvin jaroj. Tion Yang komparis kun tekstaro de lingvisto kiu ampleksas 500 tekstojn. En tiu tekstokolekto nur ĉiu kvara substantivo estis akompanata de certa - difinita aŭ nedifinita - artikolo. La infanoj libere elektis pli ofte uzi artikolon.
La lingvisto ankaŭ starigis modelon kiel la beboj kombinus artikolon kun substantivo se ili nur babile imitus vortoparojn de proksimrilataj personoj. Por tio li aplikis 1,1 milionojn da vortumoj kiujn plenkreskuloj diris publike al infanetoj. La modelo tamen ne enhavis tiom da vortkombinoj kiom la infanetoj fakte uzis. Laŭ tio la infanetoj mem kreive kombinis kaj ne nur imite babilis.
La esploristo konkludas: "Sendube la memoro ludas rolon kiam beboj lernas lingvon. Vortoj kaj parolturnoj estas la plej evidentaj ekzemploj. Sed la rezultoj montras ke la memoro ne povas anstataŭi la kombinan forton de la gramatiko."
Per tio la esploristo kontestas la opinion ke beboj lernas lingvon per imitado - same kiel primatoj povas kopii signan lingvon. Por subteni tion li analizis filmetojn de la ĉimpanzo Nim Chimpsky kiu dum la 1970-aj jaroj lernis ĉirkaŭ 125 signojn de la gestolingvo. La simio uzis malpli da kombinoj de du signoj ol eblis laŭ statistiko. "La signoj de Nim aperis pli imititaj ol ke ili rezultis el vera apliko de gramatiko", diras Yang.
Homaj beboj do alie ol ĉimpanzoj disponas pri kombina kapablo kiu ebligas al ili krei novajn vortkombinojn laŭbezone resp. laŭplaĉe. Evidente tio estas homa eco kiu levas la homon super la ceterajn bestojn. Dum ĉimpanzoj simple imitas, la homaj beboj ludas kun la vortoj. Lingvo do por ili dekomence estas kvazaŭ ludilo kaj ili kreas al si sian propran mondon en la imago.
.... Esperanto, mia lingvo, minha língua!
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Programo MIA AMIKO Retaj Kursoj de Esperanto Movimento Virtual de Esperanto no Brasil Esperanto@Brazilo |
Twitter: @MiaAmiko
Postado por Blogger no Bildoj Kaj Tekstoj em 4/28/2013 08:05:00 PM
.... Esperanto, mia lingvo, minha língua!
Programo MIA AMIKO Retaj Kursoj de Esperanto Movimento Virtual de Esperanto no Brasil Esperanto@Brazilo |
Twitter: @MiaAmiko
.... Esperanto, mia lingvo, minha língua!
|
.... Esperanto, mia lingvo, minha língua!
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org