Pular para o conteúdo principal

Gramatikero: Esperantaj landnomoj


Vizitu: http://gramatikero.blogspot.com.br/





ESPERANTAJ LANDNOMOJ


O sistema básico


Zamenhof dividiu o sistema básico para a formação dos nomes de países em Esperanto em duas partes:


I- Na primeira parte o radical indica a pessoa e é necessário adicionar o sufixo "-uj" para fomar o nome do país:

I      homo                             lando

       ---o                               ---ujo

       ital-o                              Ital-ujo

       franc-o                           Franc-ujo

       german-o                       German-ujo

       angl-o                            Angl-ujo

       ĉin-o                              Ĉin-ujo

       japan-o                          Japan-ujo

       egipt-o                           Egipt-ujo


II- Na segunda parte, o radical indica o país e se adiciona o sufixo "-an", para criar o nome da pessoa, que nasceu no país:

II     lando                            homo

       ---o                               ---ano

       Brazil-o                          brazil-ano

       Uson-o                          uson-ano

       Kolombi-o                      kolombi-ano

       Pakistan-o                     pakistan-ano

       Indonezi-o                     indonezi-ano

       Kenj-o                           kenj-ano

       Sud-Afrik-o                    sud-afrik-ano


O uso de "lando"


Pode-se usar o final "-lando", em vez do sufixo "-uj". Observe:


I      homo                             lando

       ---o                               ---lando (---ujo)

       pol-o                              Pol-lando (Pol-ujo)

       svis-o                             Svis-lando (Svis-ujo)

       skot-o                             Skot-lando (Skot-ujo)

       finn-o                              Finn-lando (Finn-ujo)

       dan-o                              Dan-lando (Dan-ujo)


Teoricamente poder-se-ia usar o final "-lando" em todos os nomes de países (por exemplo:  German-lando, Sved-lando, etc.), mas na prática não é muito comum ouvir essa forma.

Esses nomes pertencem à primeira parte do sistema, onde o radical indica a pessoa e é adicionado o final "-lando" para formar o nome do país.


Agora vejamos os exemplos:

II       lando                          homo

         ---o                             ---ano

         Irland-o                        irland-ano

         Island-o                       island-ano

         Nederland-o                 nederland-ano


Esses nomes pertencem à segunda parte do sistema, onde  o radical indica o país e adciona-se o sufixo "-an" para criar o nome da pessoa nascida nele. Nesses casos, "-lando" é parte essencial do radical, que não  pode ser retirado.



"-ujo" / "-io"


Muitos gostam de usar o final "-io" em vez de "-ujo".

I         homo                           lando  

          ---o                             ---io (-ujo)

          ital-o                           Ital-io (-ujo)

          franc-o                        Franc-io (-ujo)

          german-o                    German-io (-ujo)

          angl-o                         Angl-io (-ujo)

          ĉin-o                           Ĉin-io (-ujo)

          japan-o                       Japan-io (-ujo)

          egipt-o                        Egipt-io (-ujo)



Observe os exemplos abaixo:

II        lando                          homo

          ---o                              ---ano

          Kolombi-o                     kolombi-ano

          Ĉili-o                            ĉili-ano

          Siri-o                            siri-ano

          Indonezi-o                    indonezi-ano

          Aŭstrali-o                     aŭstrali-ano

          Niĝeri-o                        niĝeri-ano

          Liberi-o                         liberi-ano

Esses exemplos pertencem  à segunda parte II do sistema. O radical indica o país e é necessário adicionar o final "-ano" para criar o nome da pessoa, que nasceu lá; "-i" não é parte do final. Ele faz parte do radical e não se pode retirá-lo. Nesses exemplos, "-io" não substitui o final "-ujo". Não se pode dizer "Kolombujo", "Ĉilujo", etc.


Landoj kun -(i)stano

Em alguns nomes de países, por influência das línguas nacionais, muitas pessoas usam o final "-stano" ou "-istano" ao invés de "-ujo". Esses nomes geralmente pertencem  à parte I do sistema.

I homo                             lando

---o                                  ---ujo/ ---(i)stano

afgan-o                             Afgan-ujo/Afgan-istano

kazaĥ-o                            Kazaĥ-ujo/Kazaĥ-stano

kirgiz-o                             Kirgiz-ujo/Kirgiz-istano

kurd-o                              Kurd-ujo/Kurd-istano

taĝik-o                             Taĝik-ujo/Taĝik-istano

turkmen-o                        Turkmenujo/Turkmen-istano

uzbek-o                            Uzbek-ujo/Uzbek-istano

Mas há um nome de país, que pertence à parte II do sistema (porque não existe um povo, que se ĉame "pakoj"). O final "-istano" é parte do radical e não pode ser retirado:

II lando                             homo

---o                                 ---ano

Pakistan-o                        pakistan-ano



Nota: A Academia de Esperanto aceita o uso de ambos os sufixos, "-ujo" e "-io" . Há uma lista, publicada pela Academia (resolução número 12, de 04/05/2009), apresentando o nome dos países em Esperanto.


--

Programo Mia Amiko: http://esperanto.brazilo.org
Twitter: @MiaAmiko

Comentários

Postagens mais visitadas deste blog

Programo Mia Amiko: Granda Projekto por Esperantistiĝo en Brazilo

Programo Mia Amiko (PMA) fariĝis unu el la plej gravaj projektoj por disvastigi kaj subteni la uzadon de Esperanto en Brazilo. Ĉi tiu programo ne nur inspiras centojn da homoj lerni la lingvon, sed ankaŭ kreas fortikan komunumon de lernantoj kaj volontuloj, kiuj ĉiutage kunlaboras por antaŭenigi la idealojn de Esperanto. Vasta Programaro por Ĉiuj Niveloj Unu el la ĉefaj avantaĝoj de PMA estas ĝia alirebleco kaj diverseco. La programo proponas kursojn por ĉiuj niveloj, ekde bazaj ĝis progresigaj, donante al lernantoj la ŝancon, paŝon post paŝo, majstri la lingvon. Ĉi tiuj lecionoj estas gvidataj de spertaj instruistoj kaj apogataj de dediĉitaj volontuloj, kiuj certigas, ke ĉiu lernanto ricevas la atenton kaj subtenon, kiujn ili bezonas. La kursoj estas realigitaj rete, kio faciligas la aliron por homoj tra la tuta lando. Lernantoj povas partopreni de la komforto de sia hejmo, kun horaroj adaptitaj al diversaj bezonoj. Tia aliro inkluzivigas ĉiujn interesatojn kaj kreas d...

ESPERANTO KAJ UNESKO: 70 JAROJ

  Esperanto: La Lingvo de Pacon kaj Komunan Historion La 10-an de decembro 2024, la esperantistaro festos gravan datrevenon: la 70-an jaron de la fama Montevidea Rezolucio, kiu unufoje kaptis la atenton de Unesko al Esperanto. Ĉi tiu historia evento okazis en la Parlamenta Palaco en Montevideo, kie la Ĝenerala Asembleo de Unesko en 1954 formale rekonis la kontribuon de Esperanto al la edukado, kulturo, kaj interkompreno inter popoloj. Esperanto kaj Unesko: Kunlaboro por Pacon kaj Kulturan Riĉecon La Montevidea Rezolucio estas pli ol nur dokumento; ĝi simbolas komunan vizion inter Unesko kaj la esperantista movado por konstrui mondan pacon tra edukado kaj kulturo. Ĉi tiu ligo inspiras generaciojn de esperantistoj, kiuj, malgraŭ stereotipoj, agas kiel antaŭenpuŝantoj de signifaj ideoj. Ili ne nur ludas inter si en lingva ludo, sed strebas efektive ligi kulturojn kaj instigi komunikadon sen baroj. La rezolucio celas krei mondon, kie scienco kaj kulturo plibonigas homajn rilatojn, kaj ...

Salvadoro, Bahio, Brazilo - omaĝas oficiale Esperanton

En solena kaj historia momento por la Esperanto-movado, la kongresaj partoprenantoj estis akceptitaj kaj omaĝitaj de la Konsilantara Ĉambro de Salvadoro, laŭ antaŭa anonco. Ĉi tiu evento, okazanta la 14-an de novembro 2024, substrekas la rekoneblan subtenon de la loka aŭtoritato por la internacia lingvo Esperanto. La omaĝo okazis dum speciala sesio en la Konsilantara Ĉambro Cosme de Farias, organizita de la urba konsilanto Silvio Humberto, kiu profunde rekonas la kontribuojn de la Brazila Esperanto-Ligo (BEL) en la socia kaj kultura disvolviĝo de la lando. Establita en 1907, BEL dediĉis sin al la promociado de egaleco kaj inkluziveco en lingva komunikado, kontribuante al interkultura kompreno inter brazilanoj kaj la internacia komunumo. Kun la temo "Esperanto kaj la scioj, praktikoj kaj kulturoj de Brazilo," la evento altiris atenton al la grava rolo de Esperanto en la brazila edukado kaj kulturo, kaj alportis novan lumon al la laboroj de BEL kaj de la Brazila Esperantista Ju...