domingo, 30 de setembro de 2012

Racio kaj vivoĝojo


racio_sentoj.mp3Listen on Posterous
Ekvilibro inter koro kaj cerbo feliĉigas, nova libro montras vojojn al tio.


Transpontigi la malfacile transireblan abismon inter racia scio kaj intuicia sentado provas Inge Patsch, inspirita de Viktor Frankl, en la libro "La logiko de la koro". Laŭ la vivofilozofio de Viktor Frankl, la fondinto de la logoterapio kaj ekzistada analizo, ŝi estras la Instituton por Logoterapio kaj Ekzistada Analizo en Innsbruck, Tirolo. La aŭtorino priskribas, parte en formo de dialogoj, diversajn situaciojn el la ĉiutaga vivo en kiuj la legantoj povas rekoni sin mem kaj kie la leganto povus eventuale lerni el tio trovi sencon de la vivo.

La plej grandan obstaklon ĉe tio la logoterapiistino vidas en tio ke la plej multaj homoj atribuas al la racio pli da valoro ol al la sentado. La teknika pensado kiu akcentas precipe la funkciecon ne trovas multe da spaco por la personaj ecoj de la homo. Tamen se la nivelo de racio ricevas tro da valoro, tio havas konsekvencon malfavore al vivoĝojo kaj al kapablo por entuziasmiĝo. Aliflanke se oni tro forte ligiĝas al sentoj, tio povas konduki al malforteco rilate al decidoj, ŝanceliĝemo rilate al orientiĝo kaj al senplaneco. Kiel nun eblas eskapi el la luktopremo inter racio kaj sentado?

Cerbesploroj alportis novajn ekkonojn. La homa cerbo disponas ne nur pri la kapablo de pensado, sed ankaŭ pri la ebleco de sentado. Ĝis la fino de la 20-a jarcento ĉio kio ligiĝis kun sentoj estis pridubata. La novaj bildproduktantaj procedoj nun povas bildigi procezojn kiuj okazas en la cerbo, ekzemple ĉe la aŭskultado de muziko aŭ ĉe la rigardado de bildo.

La mesaĝo promesas multe: Ankaŭ plenkreskaj homoj povas lerni trovi kontentigan ekvilibron inter decidoj kun akcento sur la sentado aŭ sur la racio. Ĉar laŭ Patsch necesas ambaŭ, racio kaj sentado en harmonio, por feliĉiĝi. Se pensado kaj sentado troviĝas en harmonio, tiam ni povas vivi en serena malstreĉo.

Ĉu ni esperantistoj vivas en serena malstreĉo rilate al nia kompreno pri la lingvo? Ĉu nia racio diras ion alian ol niaj sentoj? Paroli kaj aŭdi la lingvon estas bona rimedo por transpontigi eblan abismon inter ambaŭ. Ne pensu tro pri la lingvo, sentu ĝin!

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

sexta-feira, 28 de setembro de 2012

Agado por malrapideco


agado_malrapideco.mp3Listen on Posterous
"Malrapida" hodiaŭ sonas kvazaŭ kiel insulta vorto. Malprave, opinias Martin Liebmann, estrarano en germana asocio por la prokrastado de la tempo. Li kontraŭstaras al la ĝenerala plirapidiĝo: "Mi trovas ĝuon en malŝparo de tempo".

Kiam Martin Liebmann volas amuziĝi li permesas al rapidemulo avanci ĉe la kaso de supermerkato (superbazaro). "Al tiu homo mi diras: 'Se vi vere havas tiom da okupoj, bonvolu. Mi havas ĉiun eblan tempon.'" Liebmann ne havas strangan komprenon pri humuro, sed tute specifan vidon al la rapideco. Li sidas en la estraro de la asocio por la prokrastado de la tempo, de la jaro 2003 li estas ties membro.

La asocio prenis sur sin la taskon instigi la homojn al konscia okupiĝo pri la tempo. "Temas pri la ideo de vivokvalito", diras Liebmann. Vivokvalito por la membroj en medio de ĝenerala plirapidiĝo signifas precipe akcenti malrapidiĝon, montri senstreĉitecon kaj trankvilon. Oni povas tion ankaŭ nomi lobiadon por malrapideco.

Ke la plirapidiĝo ne estas nur subjektiva sento, tion pruvas multaj studoj. Ekzemple la sciencisto Richard Wiseman esploris en 32 urboj la rapidecon de piedirado de homoj. Li eltrovis ke ene de unu jardeko la rapideco de la piedirantoj plialtiĝis ĝis 30 procentoj pli.

Estas tamen geografiaj diferencoj: En la malavia urbo Blantyre personoj bezonis por 20 metroj 31,60 sekundojn - tio estas preskaŭ la trioblo de Singapuro (10,55 sekundoj). Ju pli progresinta, des pli rapida, tio por neniu estas mirinda: Entreprenoj plirapidigas konstante sian laborritmon, porko ekzemple komence de la 20-a jarcento estis buĉita post unu aŭ du jaroj - hodiaŭ post kelkaj monatoj. La tempopremo sur la laborantoj plialtiĝas, la rezulto estas streso. Tiu streso kostas al la ekonomio miliardojn, ĉar homoj malsaniĝas.

Por ripozo pli kaj pli ofte mankas la tempo, urboj kiel Singapuro adiaŭas sin de malnovaj temporitmoj. Novjorko jam delonge ne plu povas aserti esti la sola urbo kiu neniam dormas.

Estas nur la demando ĉu vivokvalito kaj malrapideco estas nesepareble kunligitaj. La esploristo Robert Levine intense okupiĝis pri la vivorapideco de la homoj. Li mezuris en kelkaj landoj interalie la rapidecon de piedirado, la daŭron de aĉeto de poŝtmarko, la akuratecon de publikaj horloĝoj. Lia "mondmapo de la tempo" vekis grandan atenton kaj rilate al Germanio kondukis al amara ekkompreno: en neniu lando de la mondo la vivo funkcias pli rapide ol tie.

En la studaĵo de Levine Germanio troviĝas en la pinta grupo kune kun Svislando, Irlando kaj Japanio. Laŭ tiu listo plej malrapidas la vivo en Meksikio, Indonezio kaj Brazilo. Sed ne eblas rekte konkludi de vivorapideco al vivokvalito. La esploroj de Levine montris ke ĉe homoj en lokoj kun alta vivorapideco montriĝis pli alta probableco ke ili estis ankaŭ kontentaj pri sia vivo. La kaŭzo estas ke alta taktado de la vivo ja kondukas al pli da streso, sed tamen ankaŭ ofte al pli da bonstato kaj al pli alta vivnivelo.

Do rapida vivo havas avantaĝojn, sed ni ne fariĝu sklavoj de la tempo.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

quinta-feira, 27 de setembro de 2012

Tago de la Radio


Tiun ĉi sonartikolon verkis kaj produktis Paŭlo Sergio Viana el Brazilo

tago_radio.mp3Listen on Posterous
Unu el la plej vivecaj rememoroj de mia infana tempo, antaŭ preskaŭ sesdek jaroj, estis la kunsido de miaj geavoj antaŭ radiaparato, por aŭskulti radiĵurnalon kaj felietonajn radiajn teatraĵojn, vespere. Tiuj momentoj estis por mi preskaŭ magiaj, ĉar formiĝis en mia menso, pere de la bruoj, kiuj alvenis el tiu ligna skatolo, plej intensaj fantazioj. Mi do ĉiam konservis pri radio  respektoplenan senton.

Je la 25-a de septembro oni celebras en Brazilo la "Tagon de la Radio". Mi ŝatus scii, ĉu en aliaj landoj oni faras simile. La invento kaj tuja funkciigo de radio en la fino de la 19-a jarcento signifis gravegan progreson en la monda komunikado, same gravan kiel tiun de televido, jardekojn poste. La mirindan eltrovon faris Guglielmo Marconi, en Italujo, kaj Pastro Roberto Landell de Moura, en Brazilo, preskaŭ samtempe, sed la famo meritoplene restis ĉe la italo, ĉar ĉi tiu pli frue efektive patentis ĝin. Radio estas scienca atingo, kiu rezultis de pluraj aliaj sinsekvaj  malkovroj pri elektro, elektromagnetaj ondoj kaj telegrafio. Fakte la unua radioelsendo estis senfadena telegrafa mesaĝo. Dum la dudeka jarcento ĝi grave rolis kiel tutmonda rimedo por informado kaj distro. 
    
Kiam televido konkeris la mondon, iuj homoj prognozis la estingiĝon de radio. Tio tute ne okazis. Radio kaj televido estas malsamaj komunikiloj – unu privilegias la aŭskultadon, la alia la rigardadon. Ambaŭ daŭre amase servas kiel tutmondaj informo- kaj amuzokanaloj.
    
En Brazilo, oni kalkulas, ke preskaŭ cent milionoj da homoj regule aŭskultas radion, ĉar en pli ol 90 procentoj el la hejmoj troviĝas radiaparato. La unua elsendo okazis en la jaro 1922, kiam el la supro de la konata monto "Corcovado", en Rio, oni emisiis paroladon de la prezidanto de la respubliko. En la sekva jaro oni fondis la unuan radistacion en la lando.
    
La alveno kaj furoro de interreto denove kaŭzis ombrajn prognozojn koncerne radion, sed denove ĉi tiu brave postvivis. Oni povas diri, ke interreto eĉ plifortigis la radion, ĉar multaj elsendoj estas aŭskulteblaj per komputiloj, en kiu ajn dezirata momento, kio faras radiprogramojn des pli allogaj. Interretaj podkastoj fariĝis do ia speco de elvolviĝo de radio.
    
Koncerne praktikadon de Esperanto, mi pensas, ke la tradicia kaj la interreta radioj estas eĉ pli oportunaj ol televido, ĉar aŭskultado de nedenaska lingvo, sen la interveno de vidaĵoj, verŝajne signifas pli efikan manieron alproprigi novan lingvon. Kaj neniu rajtas dubi ekzemple pri la valoro de la plurjardeka laboro de Pola Radio, Ĉina Radio Internacia kaj Radio Vatikana, por la praktika uzado de Esperanto. Indas do honori la radion ankoraŭ longe!

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

quarta-feira, 26 de setembro de 2012

Pri la evoluo de la homa cerbo (I)


Tiun ĉi sonartikolon verkis kaj produktis Gian Piero Savio el Israelo

evoluo_cerbo_1.mp3Listen on Posterous

Unua el du partoj

En la supraj ilustraĵoj la solaj veraj faktoj estas, ke multaj el la nuntempaj posteuloj de la klaso "mamuloj", ordo "primatoj", familio "homedoj", genro "homo", specio "homo sapiens", subspecio "homo sapiens sapiens" suferas pro troabunda pezo kaj pro kompu-fona-dependo-manio.

Ĝenerale, oni emas ordigi la nombrajn tipojn de "homoj" ekzistintajn en la malproksima pasinteco en linia tempa sinsekvo, opiniante, ke en certa periodo ekzistis ununura tipo de homo, kiu daŭre evoluiĝis al pli bona kaj evoluinta estaĵo, kiu fine anstataŭigis la antaŭan modelon.

Tio estas kolosa eraro. Pli-malpli ekde antaŭ du milionoj ĝis 12 miloj da jaroj, en ĉiu specifa periodo, vivis sur la kontinenta bloko "Afriko-Azio", samtempe kaj sufiĉe ofte eĉ samloke, malsimilaj specioj de homoj (ekz. "erectus", "neanderthalensis", "sapiens" ktp.). Tio estas tute ne escepta biologia situacio. Ekz. ankaŭ hodiaŭ kunvivas pluraj specioj de mamuloj de la familio "felisedoj": leonoj, tigroj, katoj, ktp. La posta nuna situacio, kie, ekde antaŭ 12.000 jaroj, la ununura homa subspecio "homo sapiens sapiens" vivas sur la tuta terglobo estas eksterordinara, verdire suspektinda. Sed tio estas alia temo, aparte pritraktinda.

Laŭ ĝenerala interkonsento inter spertuloj, unu el la ĉefaj organaj karakterizoj, kiuj permesas enmeti ĉiujn speciojn de homoj en la saman "biologian tirkeston" estas la escepta volumeno de ilia cerbo. Ĉiuj specioj de homoj havis tre grandan cerbon kompare al tiu de sampezaj mamuloj. Jam la cerba grando de la unua homeno ("homo abilis') antaŭ 2,5 milionoj da jaroj estis io escepta.

Poste, la cerbo pli kaj pli grandiĝis, dum la korpa maso mem restis sume senŝanĝa. En "homo sapiens" la cerbo estas sepoble pli granda ol tiu de sampeza mamulo. Nuntempe la cerbo de mamulo pezanta 55 kg. estas 180 kubaj centimetroj, dum tiu de sampeza homo estas inter 1200 kaj 1400 kubaj centimetroj.

La kialo de tiu fenomeno estas tre malfacile klarigebla fare de esploristoj. Granda cerbo malfaciligis la vivon kaj ĝiaj avantaĝoj estas tute ne klaraj. Granda cerbo postulas grandan kaj pezan ostan kranian skatolon por ĝin protekti. La gravitcentro de la korpo moviĝas supren. Tio superŝarĝas muskolojn kaj skeleton sed ĉefe pli granda cerbo postulas pli da energio. Hodiaŭ, kiam la homa cerbo pezas averaĝe la 2 procentojn de la tuta korpo, ĝi postulas, en stato de ripozo, 25 procentojn de la tuta energio disponebla en la organismo. Ĉe infanoj ĝis la aĝo de 12-18 monatoj, la cerbo postulas 60 procentojn de la tuta energio. En ĉimpanzoj kaj goriloj nur 8 procentoj de energio nutras la cerbon.

Nutri korpon kun ĉiam pli granda cerbo fariĝis daŭra laciga okupo  por homoj, des pli ke samtempe por kompensi la ĉiam pli grandan  postulon de energio fare de cerbo, la muskola maso malgrandiĝis.  Ni, homoj, rilate nian pezon kaj altecon, estas vere malfortaj estaĵoj. Ĉimpanzo, kiu pezas 70 kg. povus senprobleme dismembrigi homon sampezan, ĉar ĝia forto egaliĝas pli-malpli al suma forto de 10 homoj.

Do, jen kio ŝajnas unua paradokso de la evoluo: homo devas akiri pli da nutraĵo kun malpli da korpa forto. Vere ne tiom favora kombinaĵo, aparte por niaj praavaj ĉasistoj kaj kolektistoj!

* * *  fino de la unua parto  * * *

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

terça-feira, 25 de setembro de 2012

Ruĝa vino - ĝuinda kaj sanakcela


rugxa_vino.mp3Listen on Posterous
Glaseto da ruĝa vino tenas vin sana - tion multaj homoj pensas. Kio estas la vero pri la multe laŭdata porsana utilo de la vinbera suko?

Ĉu en gastejoj, ĉu okaze de la 85-a naskiĝtago de la avino, ĉu en la gazetaro - de jardekoj la homaro diskutas pri la laŭdire tiom sanakcela vespera glaseto da vino. Tiun supozon subtenas jen kaj jen novaj sciencaj studoj, sed ofte estas nur deziro: Kial foje ne finfine io kio donas agrablan senton, ne servu ankaŭ por la sano?

Laŭ aktuala verdikto de la Eŭropa Kortumo tamen tiu supozo ne estas simple daŭrigebla. La kortumo verdiktis ke pro la enhavo da alkoholo de vino - ekde 1,2 volumprocentoj - tiaj eldiroj pri sanakcela efiko ne estas akcepteblaj.

Sed tamen rilate al la pozitiva efiko de vino ne nur temas pri mito. La supozo ke glaseto da vino estas bona por la sano havas sian originon ĉe la tiel nomata "franca paradokso". Dum la 1970-aj jaroj esploristoj en Francio malkovris ke homoj kvankam ili nutris sin per kaloririĉaj kaj grasaj nutraĵoj kaj kiuj krome jen kaj jen fumis cigaredon, suferis malpli je korinfarktoj ol enloĝantoj de aliaj industriaj landoj. Kiel kaŭzon identigis la esploristoj finfine interalie la ĉiutagan glason da ruĝa vino de la francoj.

Vinŝatantoj festis, esploristoj ekis studojn por plisolidigi la hipotezon. Kaj vere oni povus teorie trovi klarigon por la sanakcela efiko de la vino laŭ ĝiaj enhavaj substancoj. Nome malantaŭ la fenomeno troviĝas diversaj precipe polifenolaj enhavosubstancoj kiuj troviĝas precipe en la ŝelo de la vinbero. Unu el tiuj substancoj estas Resveratrolo. Tiu substanco same kiel multaj aliaj plantaj substancoj laŭdire kaŭzas multajn malgrandajn miraklojn: Ili plibonigas la valorojn je sanga graso, preventas sklerozon de arterioj kaj tiel malaltigas la riskon je korinfarkto.

Oni tamen ne povas pruvi ĉu vere tiuj substancoj alvenas en la homa korpo je sufiĉe altaj kvantoj. Oni nur estas certa ke - se ili entute efikas - precipe ruĝa vino enhavas la sanakcelajn substancojn. Kontraŭe al blanka vino kiu produktiĝas el suko, la vinfaristoj utiligas por ruĝa vino la kompletan vinberon. La substancoj el la ŝelo tiel ne perdiĝas.

Bedaŭrinde ankaŭ esploroj kun miloj da homoj ĝis nun nur povis liveri indikojn por la sanakcela efiko de la vino. Medicinistoj en kongreso de kardiologoj en la jaro 2008 deklaris ke laŭ studaĵo modera konsumo de vino povas redukti la riskon pri korrilataj malsanoj je 30 procentoj. Sed sendubiga pruvo tamen ne ekzistas. Kaj aliflanke estas tute certe ke la alkoholo estas malakcela por la sano, precipe se ĝi estas konsumata malmodere.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

segunda-feira, 24 de setembro de 2012

Moderna hejma laborejo


hejma_laborejo.mp3 Listen on Posterous

Eviti ŝtopitan trafikon survoje al la laborejo, neniuj stresigaj gekolegoj, libera mastrumado de tempo: Multaj hejmaj laborantoj ekscitiĝas kiam ili parolas pri sia hejma laborejo. Sed ankaŭ hejma oficejo ne estas tute senproblema.

Hejma oficejo estas laborejo en la propra domo. Kiu jen kaj jen vespere ankoraŭ forsendas poraferan retmesaĝon aŭ kiu sidas dum semajnfino profesicele hejme ĉe la komputilo, tiu ne jam estas hejma laboranto. Por vere havi hejman oficejon la labordonanto devas certigi ke la laboranto disponas pri ergonomia laborloko kaj ne eble nur sidas ĉe la kuireja tablo. Tio kompreneble necesigas havi hejme taŭgan sidlokon.

En Germanio laŭ aktuala studo de opiniesplora instituto ĉiu tria laboranto (35 procentoj) laboras jam tuttempe aŭ partatempe hejme. Tamen nur tre malmultaj laborantoj daŭre sidas ĉe la hejma komputilo. Eble nur ĉiu deka laboranto tie laboras dum kvar tagoj aŭ pli. Precipe la modernaj komunikiloj ebligas la hejman oficejon. Pere de helpa softvaro oni komunikas unu kun la alia, oni sinkronizas kalendarojn kaj interŝanĝas firmaajn dokumentojn. Danke al kompufonoj, porteblaj komputiloj kaj interreto kunlaborantoj povas ĉiam sekvi la kurantajn taskojn en ajna loko.

Precipe virinoj (49 procentoj) ŝatas labori de la hejma laborejo ĉar ili povas samtempe atenti pri siaj infanoj.  Sed ne nur patrinoj ŝatas la flekseblecon de la hejma laboro. Ankaŭ senpartneruloj kun hejmaj bestoj aŭ laborantoj kiuj ŝatas zorgi iom pli pri sia sano kaj kiuj tial volas pasigi sian iom pli longan tagmezan paŭzon en gimnastikejo ŝatas la eblecon havi la oficejon en la domo aŭ loĝejo.

Ekzistas diversaj motivoj kial iu ŝatas labori de la hejmo. Krom virinoj estas ĉefe profesiuloj inter 31 kaj 45 jaroj (48 procentoj) kaj pli aĝaj laborantoj ekde 46 jaroj (45 procentoj) kiuj preferus labori en hejma oficejo. Aliflanke viroj kaj pli junaj profesiuloj preferas labori kun siaj gekolegoj en la oficejo. Nur 38 procentoj de la viroj povas imagi labori tuttempe aŭ partatempe de hejma laborejo. La deziro labori de hejme ĉe kelkaj tamen estas tiel forta ke ili eĉ pretus rezigni pri certaj privilegioj kaj akceptus havi malpli da feriaj tagoj.

La hejma laborejo ofertas multajn avantaĝojn, tamen estas ne nur plifaciligoj de la vivo. La interagado kun gekolegoj povas kaŭzi problemojn. Modernaj komunikiloj ja bone helpas, sed la rekta kunlaboro kun gekolegoj signifas pli ol nur interŝanĝi informojn. En la oficejo la homoj daŭre komunikas: Oni demandas la gekolegojn kiel ili fartas, oni ricevas novaĵojn  pere de la "koridora radio" aŭ oni interparolas pri aktualaj projektoj en la tekuirejo. Per tio ekestas komuna sento kaj superrigardo kiu nur malfacile estas starigebla en hejma oficejo.

Aliflanke en la hejmo la laboranto konfrontiĝas kun multaj hejmaj taskoj ekster la profesia laboro. Tial necesas bona memdisciplino por labori sukcese de la hejmo. Ekspertoj konsilas starigi hejme fiksan laborlokon kaj fiksi sian laborhoraron. Oni ja povas uzi la liberecon de la hejma laboro kaj adapti sian tratagan procedon laŭ sia propra bioritmo. Helpas ankaŭ ritualoj por starigi laboretoson. Anstataŭ sidiĝi en piĵamo ĉe la skribotablo estas preferinde vestiĝi per oficeja vestaĵo antaŭ ol eniri sian hejman oficejon

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

Entuziasmo estas kvazaŭ sterko por la cerbo


entuziasmo_cerbo.mp3Listen on Posterous

Etaj infanoj lernas tre facile ĉar ili entuziasmiĝas almenaŭ 50-foje dum la tago. Novaj nervaj konektoj tamen formiĝas tute sendepende de la aĝo.

"Nia cerbo ĉiam denove adaptiĝas al la maniero kiel kaj kiucele ni uzas ĝin kun ĝojo kaj entuziasmo". Tion skribas la germana cerbesploristo Gerald Hüther pri la temo "La cerbo ne rustiĝas ..."

Se io feliĉigas nin, la emociaj centroj en la pli profundaj areoj de la cerbo aktiviĝas. Tie troviĝas grupoj de nervoĉeloj kun longaj alpendaĵoj kiuj atingas ĉiujn aliajn areojn de la cerbo. Simpligite dirite: "Ĉiam kiam oni povas entuziasmiĝi pri io, disĵetiĝas sterko en la cerbo kiu en la stato de entuziasmo kreskigas la tre intense uzatajn neŭronajn retojn". Etaj infanoj entuziasmiĝas 50-foje dum tago, tial ili povas ankaŭ lerni tiom.

Nur malmultaj homoj sukcesas konservi sian denaskan ĝojon pri malkovroj kaj la emon formi sian medion ĝis alta aĝo. "De ili ni devas lerni, ilin ni devus demandi kiel ili sukcesis konekti la ŝaltilon en la cerbo kiu malebligas la rustiĝon", diras Hüther.

Esploristoj en Göttingen nun trovis tiun ŝaltilon por la lernkapablo. Jam je la komenco de la dua vivoduono ĝi elŝaltiĝas. "Modifita interago inter medio kaj genomo kondukas al perdiĝo de la lernkapablo en alta aĝo", tiel priskribas tion la esploristoj.

Hüther tamen priskribas kiel eblas konservi siajn mensajn kapablojn en alta aĝo. Temas pri sintenoj, konvinkoj kiuj malhelpas la rustiĝon de la cerbo. La sekvaj konsiloj helpas konservi la mensajn kapablojn:

- Manĝu malpli kaj pripensu zorgeme kion vi manĝas.
- Moviĝu pli kaj esploru la eblecojn regi vian korpon.
- Entuziasmiĝu pri la bunteco kaj beleco de la mondo.
- Ne permesu al vi perdi la ĝojon pri cerbumado, malkovrado, lernado kaj pluevoluado.
- Ne orientiĝu laŭ tio kion aliaj trovas grava, sed faru tion kio bonfartigas vin.
- Ne forlasu la serĉadon pri la senco de la vivo.
- Aranĝu la rilatojn al aliaj homoj tiel, ke kune kun ili vi povas kreski ekster la proprajn limojn.

Estas neniam tro malfrue: Novaj nervaj konektoj formiĝas tute sendepende de la aĝo, do ĉiu povas partopreni, ĉar la rutinon de la ĉiutago ni ĉiuj havas. Oni povas kaj oni devus stimuli la cerbon per ĉiuj kvin sensoj, plej bone eĉ samtempe, ekzemple palpi kaj flari kaj gustumi. Gravas ankaŭ ke oni konservas sian motiviĝon kaj ne rezignas. Tre praktika konsilo diras: "Komencu tion matene, kombu viajn harojn per la nekutima mano, brosu viajn dentojn per la maldekstra kaj enŝovu viajn gambojn en la pantalonon en alia sinsekvo ol kutime".

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

sábado, 22 de setembro de 2012

Sana soifo


sana_soifo.mp3Listen on Posterous
Miloj da publikaj kranoj por trinkakvo laŭplane konstruiĝos dum la venontaj jaroj en Nederlando ĉe stacidomoj kaj sur placoj. La senkosta akvo laŭcele helpu kontraŭbatali la tropezon de gejunuloj kaj instigi la enloĝantojn al trinkado - kaj tiel la projekto povos kontribui al malaltigo de la kostoj de la porsana sistemo.

Dum la nacia festotago svarmis miloj da turistoj sur la centra placo de Amsterdamo Leidseplein. Kaj kiam Ajax Amsterdam fariĝis ĉampiono  la adeptoj de tiu futbala skipo festis tie. Pli centra loko ne ekzistas en Nederlando. Tie meze en Amsterdamo de unu jaro staras publika akvokrano. Turistoj tie replenigas siajn botelojn, kuremuloj tenas sian kapon sub la kranon kaj preterpasantoj lavas siajn manojn.

Tiaj publikaj akvokranoj baldaŭ staros en tuta Nederlando. Organizaĵoj kaj municipoj tiel volas eviti rubon kaj protekti la medion. Krome la senkosta akvo helpu ŝpari monon en la sana sistemo.

Oni nuntempe muntas preskaŭ ĉiusemajne novajn akvokranojn. Intertempe jam funkcias pli ol 150 en la tuta lando kaj post kelkaj jaroj tio povos esti centoj aŭ miloj. Ili povus stari sur publikaj placoj en la urbo, sed ankaŭ laŭlonge de porbiciklaj vojoj  aŭ ĉe la komenco de migra vojo. La homoj pli kaj pli emas simple replenigi siajn botelojn. Kreskas la konscio pri medio kaj sano.

Urbaj kaj komunumaj administracioj reagas: Akvoprizorgaj entreprenoj provizas la konekton al la akvokonduko, la akvokrano mem estas produkto de la senprofita organizo "Join the Pipe" (http://jointhepipe.org ). La organizo propagandas de kvar jaroj por la trinkado de elkrana akvo kaj samtempe akcelas per ĉiu nova akvokrano en Eŭropo projektojn en evolulandoj.

Se infanoj aŭ gejunuloj trinkas pli da akvo el la krano, la danĝero pri tropezo malaltiĝas. Precipe en lernejoj la akvokranoj povus esti utilaj: Ili instigas la infanojn trinki akvon anstataŭ limonadon aŭ sukojn kiuj enhavas sukeron. Krome la akvo el la krano ofte enhavas pli da mineralaĵoj ol sengasa mineralakvo. La trinkakvo en Nederlando laŭ la EU-komisiono estas la plej bona en Eŭropo.

3000 eŭrojn kostas la akvo-fosto de "Join the Pipe" en Nederlando. La kostojn por tio  - kaj ankaŭ por la trinkakvo - transprenas la municipo. El la akvokrano sur la vigla Leidseplein-placo en Amsterdamo dum la pasinta jaro fluis 25.000 litroj - kio kostis ĉirkaŭ 40 eŭrojn. Pluaj akvofontoj staras en la urba parko, ĉe la universitato kaj en aliaj verdaj areoj.

La ekzemplo de Nederlando estas certe imitinda, ĉar ankaŭ en aliaj landoj necesas redukti la kostojn de la porsana sistemo.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

sexta-feira, 21 de setembro de 2012

170 000 artikoloj en la Esperanto-Vikipedio


 

170 000 artikoloj en la Esperanto-Vikipedio


Tagmeze de la 20-a de septembro (laŭ eŭropa tempo) la
Esperanto-vikipedio http://eo.wikipedia.org atingis 170 000 artikolojn.
Ĝi aktuale tenas lokon 27 kompare kun naciaj vikipedioj, antaŭ ekzemple
la dana, serba, litova kaj hebrea versioj,
http://eo.wikipedia.org/wiki/Vikipedio:Internacia_Vikipedio#Pli_ol_100_000_artikoloj

Ĉiuhore estas ĉ. 10 000 paĝorigardoj ĉe la Esperanto-versio de la
tutmonde konata vikipedio. Laŭ la ofteco de uzado Esperanto okupas lokon
41, apud tagaloga, estona kaj hinda versioj.

La vikipedio bone montras la eniron de Esperanto en la modernan tempon,
komune kaj samrajte kun aliaj lingvoj. Indas memori, ke antaŭ la ekesto
de la vikipedio ekzistis neniu ĝenerala Esperanto-enciklopedio kaj la
pri-esperanta Enciklopedio de Esperanto venis el la jaro 1934.

La Esperanto-vikipedio tiurilate ne estas unika projekto - Esperanto dum
la pasintaj jaroj ekhavis tradukojn de Facebook, Mozilla Firefox kaj de
la Linux-versio Ubuntu, ĝi estas traduklingvo de Google Translate kaj ĝi
eniris per pli ol 180 000 frazoj la multlingvan frazokolekton Tatoeba,
kie Esperanto tenas nun la duan lokon post la angla. Dum antaŭ 125 jaroj
Esperanto havis la plej malgrandan lingvo-komunumon inter pli ol 6 000
lingvoj, hodiaŭ ĝi okupas kutime lokon inter 15 kaj 50 ĉe la internacie
videblaj lingvoj. La ĉina registaro honorigis nian lingvon eĉ per
ĉiutagaj novaĵoj sur http://esperanto.china.org.cn/ , inter deko da
aliaj lingvoj.

Por pliaj statistikoj vidu http://stats.wikimedia.org/EO/Sitemap.htm kaj
http://eo.wikipedia.org/wiki/Statistiko_de_Esperantujo .

Lu Wunsch-Rolshoven, EsperantoLand

--
Lu Wunsch-Rolshoven

EsperantoLand
Internaciaj ferioj
http://www.esperantoland.org

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

Du surprizaj aplikaĵoj por kompufonoj


Posted by  Anton Oberndorfer to Esperanta Retradio

Tiun ĉi sonartikolon verkis kaj produktis Gian Piero Savio el Israelo

Surprizaj_aplikajoj.mp3Listen on Posterous
Senpagaj perkompufonaj servoj

Lastatempe mi malkovris en mia lando du tiklajn kaj ruzajn servojn senpage uzeblajn per kompufonoj kaj tabletaj komputiloj.

La unua nomiĝas "Hulyo" kaj temas pri la sola komputila aplikaĵo en Israelo kaj verŝajne en la tuta mondo, aparte dezajnita por specialaj vojaĝŝatantoj: homoj kiuj deziras flugi por vidi la mondon je plej favora prezo. "Hulyo" estas interrete konektita kun la provizantoj de flugbiletoj kaj informas pri lastmomentaj ofertoj de flugbiletoj rilataj al preferataj vojaĝceloj. Tio ĉi nur kelkajn horojn antaŭ la foriro de la aviadilo sed la prezo de irrevena bileto estas triono aŭ foje eĉ kvarono de la normala prezo. Oni surloke povas mendi la bileton, senriske pagi la tre allogan prezon per kreditkarto kaj ricevi la rilatan konfirmon.

La sistemo postulas de la vojaĝonto nur... decidrapidecon kaj  spontaneecon; pri ĉio alia ĝi zorgas: alloga tre malalta prezo,  provizo de flugbiletoj kaj rezervado de fluglokoj en la aviadilo.
Baldaŭ "Hulyo" donos la eblecon mendi, ĉiam je tre konkurencaj prezoj, hotelajn ĉambrojn kaj aliajn turismajn servojn.

La sistemo ekfunkcias je la 22-a nokte ĝis la 10-a de la sekva tago. La kialo estas, ke oni atendas la fermon de ĉiuj vojaĝagentejoj kaj nur tiam "Hulyo" ricevas el la flugkompanioj la liston de la restantaj  neokupitaj lokoj en la flugoj kaj aranĝas ilian vendon je treege rabatita prezo.

Kompreneble la veturonto, kiu mendas la bileton devas esti preta forveturi kelkfoje eĉ post 3 horoj. Do, fronte de tre granda ŝparo de mono por la flugbileto, oni devas rezigni pri kutima antaŭmendo de semajnoj aŭ eĉ monatoj kaj kompreneble esti preta kaj libera por tuj veturi.

Do, tiu sistemo aparte taŭgas por emeritoj, kiuj povas tuj forlasi ĉion kaj veturi. Por mia edzino kaj mi, kiuj ofte flugas al Italujo por viziti niajn parencojn, tiu ĉi servo estas vere ŝparema beno.

La dua tre utila aplikaĵo nomiĝas "TranzMate". Ĝi trafe taŭgas por mia edzino kaj mi, ĉar ni preferas kiel eble plej multe ne veturi per nia privata aŭto kaj, kiel pliaĝaj civitanoj, ĝuas kvindekprocentan rabaton en publika transportado. La servo "TranzMate", helpe de ĝia retejo, ofertas senpage ĉioentenan solvon por uzantoj de publika transportado en reala tempo, kombinante la avantaĝojn de sociaj retoj kun ĝisdatigitaj datumoj el ĉiuj publikaj transportilaj entreprenoj.

"TranzMate" estas nuntempe disponebla nur en Israelo kaj post kelkaj monatoj oni lanĉos ĝin en Eŭropo kaj Usono. Ĝi estas la plej efika ilo por plani vojaĝon, ĉar konsideras realtempajn kondiĉojn kiel trafikon, veturilmalfruojn kaj stratajn laborojn. Ĝi ekspluatas ankaŭ la realtempajn informojn el aliaj uzantoj por helpi la  pasaĝerojn, tiel trafe kompletigante la oficialajn datumojn de transportilaj entreprenoj.

La servo "TranzMate" baziĝas, helpe de la tutmonda birada sistemo GPS, sur la realtempa pozicio de la uzanto kaj akompanas lin dum la vojaĝo. Dum veturado ĝi avertas pri la atingo de planita haltejo kaj dum piedirado ĝi indikas la taŭgan direkton kaj la haltejon de la bezonata veturilo kune kun ĝia horaro. Oni kelkfoje ankaŭ povas ricevi aliajn tiklajn informojn, ekz. ĉu la veturilo estas homplena aŭ ĉu viaj amikoj troviĝos sur la sama trajno, tiel ke vi povas plani la plej taŭgan vojaĝon.

Kiel kutime, laŭ la latina eldiro: "In medio stat virtus", ekvilibro troviĝas inter la du ekstremoj. Do, kvankam, post pli ol 40 jaroj de komputilaĵoj, mi persone malŝatas la nunan frenezan tekno-manion kaj sociajn retojn, tamen mi konsilas de tempo al tempo investi iom da tempo por malkovri, inter amasego da aplikaĵoj por kompufonoj,  surprize ruzajn kaj eĉ senpagajn solvojn por ĉiutagaj problemoj.
--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

quinta-feira, 20 de setembro de 2012

Spiritisma Esperanto Informilo



SEI (Spiritisma Esperanto-Informilo) lanĉas sian novan numeron (#153).
Ĝi entenas diversajn informojn pri spiritisma movado, kiel:

  • Agado kontraŭ mediumeco
  • Doktoriĝa tezo analizas spiritismajn mediumojn.
  • Loĝantara kresko kaj nutromanko
  • Informoj pri spiritisma movado tra la mondo.
  • Libraj recenzoj ktp


--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

Enigaj metodoj por esperantaj literoj


enigaj_metodoj.mp3Listen on Posterous
Antaŭ nelonge aperis informo en "Libera Folio" ke ekde la venonta versio de la mastruma sistemo "Android" por kompufonoj tie estos elektebla surekrana Esperanto-klavaro. Lige kun tiu informo ekestis diskuto pri la diversaj metodoj enigi esperantajn literojn sur ekranaj kaj sur fizikaj klavaroj. Por tiu nova surekrana E-klavaro la kreinto Jacob Nordfalk elektis la plej komfortan metodon: Oni ricevas supersignitan literon per unu butonpremo. Necesas nur premi la fingron sur la koncernan virtualan klavon kiu montras la supersignitan literon.

Tamen tiu metodo taŭgas nur por virtualaj klavaroj, fizikaj klavaroj aliflanke havas klavararanĝon laŭ iu nacia normo. Ne havas sencon alikonstrui tiujn klavarojn por Esperanto, do necesas produkti la koncernajn literojn ekster tiu norma aranĝo per kromaj metodoj. La plej malnova metodo estas la uzo de senpaŝa klavo. Tio funkciis jam sur la tajpmaŝinoj. Oni unue premis senpaŝan klavon por la supersigno kiu aperis sur la papero kaj per dua klavopremo sub la supersigno aperis la koncerna litero..

Tiun metodon transprenis ankaŭ komputilaj klavarprogramoj por la diversaj naciaj versioj. En vindoza komputilo literoj laŭ tio funkcias sur la kanada multlingva klavaro, sed eblas adapti sian nacian klavarprogramon per senpaga programo de Mikrosofto. Tion mi jam faris por kelkaj naciaj klavarprogramoj. Tamen tiu metodo estas sufiĉe malkomforta, ĉar la klavo por supersigno troviĝas plej ofte ie ĉe la rando kaj tio ĝenas la fluan tajpadon. Tial la entajpado per la x-metodo estas pli agrabla. Tio tamen postulas alian teknikan solvon. Tio eblas per makro-programoj kiuj funkcias en ĉiuj programniveloj. La koncerna programo en la vindoza medio nomiĝas AutoHotKey.

Ekzistas tamen metodo kiu donas ankoraŭ pli da komforto: Oni povas surekranigi esperantajn literojn per duobla klavopremo, tiel ke el "cc" fariĝas "ĉ" aŭ el "gg" fariĝas "ĝ". Tiu metodo funkcias same surbaze de AutoHotKey en vindoza medio. Speciala afero en tiu kunteksto estas la entajpado de "aŭ" kaj "eŭ". La plej logika metodo estas tiucele entajpi "auu" resp. euu", sed eblas ankaŭ ekz. sur germana klavaro uzi klavarkombinon "aü" resp. "eü".

Tiun ĉi lastan klavokombinon mi ĝis nun uzis por la entajpado de la sonartikoloj. Sed fakte ekzistas ankoraŭ pli simpla metodo: Oni povas ricevi "aŭ" per entajpado de "aa" kaj "eŭ" per "ee". Por la entajpado de teksto en Esperanto tio kutime ne alportas problemon kaj por la malmultaj esceptaj kazoj kie oni vere bezonas "aa" aŭ "ee" en esperanta vorto, la entajpado okazas per uzo de streketo, do "a-a" fariĝas "aa". Por entajpi nacilingvan tekston oni elŝaltu resp. malaktivigu la programon.

Kiel mi jam diris en antaŭa sonartikolo pri la temo "supersignitaj literoj", mi rekomendas al ĉiu eviti surogatan skribon kaj tajpi tekstojn laŭeble kun veraj esperantaj literoj. Mi rimarkis ke esperantistoj estas sufiĉe obstinaj, sed surogata skribo malbeligas nian lingvon kaj estas signo de helpnivela lingvouzo.

La "Duoblilo" troviĝas sub http://members.aon.at/aldone/duoblilo.html

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

quarta-feira, 19 de setembro de 2012

Stranga artisto Arthur Bispo do Rosário



Tiun ĉi sonartikolon verkis kaj produktis Paŭlo Sergio Viana el Brazilo

artisto_rosario.mp3Listen on Posterous
See the full gallery on Posterous

De la 7-a de septembro ĝis la 9-a de decembro 2012 okazas en la urbo San-Paŭlo, Brazilo, unu el la plej gravaj kultureventoj  en Latinameriko: la 30-a Bienalo de Arto. En la vastega ekspoziciejo Ibirapuera staras preskaŭ 3000 verkoj de 111 artistoj, sub la kuratoreco de venezuela fakulo Luis Pérez-Oramas, kiu respondecas pri la latinamerika sekcio de Muzeo de Moderna Arto en Novjorko.  La titolo de la evento estas "Baldaŭeco de poetikoj", kaj la kuratoro klarigas, ke ĝi ne estas temo, sed "preteksto por pripensado, por proponi demandojn". Por la elekto de la verkoj, oni konsideris precipe multoblecon, ripetiĝadon kaj ŝanĝiĝemon de poetiko en la moderna mondo.
    
Unu el la omaĝataj artistoj en tiu evento estas la stranga Arthur Bispo do Rosário. Tiu eksterordinara homo naskiĝis en la brazila nordorienta ŝtato Sergipe, en la jaro 1911. Li estis malriĉa negro, kiu laboris kiel maristo, boksisto, lavisto de omnibusoj, korpogardisto kaj domoservisto. En la jaro 1938 oni enhospitaligis lin en psikiatrian klinikon pro mistika delirado. La diagnozo estis skizofrenio. De tiam, plej grandan parton de sia vivo li pasigis en malsanulejoj, precipe en granda fermita institucio en la urbo Rio, kie amasiĝis centoj da "frenezuloj". En siaj deliroj, li konsideris sin la Kristo mem, kaj li komencis produkti siajn artaĵojn por prepari sin por la "tago de la fina juĝo". Unu el liaj plej kuriozaj kaj belaj kreaĵoj estas brodita mantelo, en kiu li intencis sin prezenti antaŭ Dio.
    
Kiel homo enfermita en malsanulejo, li komencis produkti, meze de siaj pensoj, amason da objektoj:  ŝipoj (li ja laboris kiel maristo), kunmetaĵoj de ĉiutagaj iloj (kuleroj, laboriloj, aluminiaj kruĉoj, butonoj, lignopecoj, plastaj boteloj, ŝuoj), aranĝoj super litoj, rubandoj, k.t.p.. Li diris, ke li intencas rekrei la mondon. 
    
Pro modernaj teorioj pri "frenezeco", oni profunde studis la verkaron de Bispo do Rosário, kaj oni nuntempe konsideras lin granda artisto. En la bienalo de Venecio, en la jaro 1995, liaj verkoj reprezentis Brazilon. Krom multaj ekspozicioj en Brazilo, li jam estis admirata en Francujo, Usono, Svedujo kaj Meksiko. Oni  pretigis dokumentajn filmojn pri lia vivo kaj publikigis plurajn librojn pri lia arto.
    
Arthur Bispo do Rosário mortis en 1989, en Rio. Ŝajne li venis en la mondon por montri, ke inter "frenezeco" kaj arto ne ekzistas nepra baro.


--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

terça-feira, 18 de setembro de 2012

Futbalo kaj Vintrosportoj en Esperanto

Imagem inline 1

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

Verda Stelo sur la Brusto


Verda Stelo sur la brusto
de Julio BAGHY

#59 en la poemaro La vagabondo kantas (1937)

Verda Stelo sur la brusto
iom palas pro la rusto.
Mi ne estas purigisto;
estas mi esperantisto.

Kuŝas ie sub tegmento
"Netuŝebla Fundamento".
Tuŝu ĝin nur la Mefisto;
estas mi esperantisto.

Polvkovrite sur bretaro
putras mia SAT-vortaro.
Tedas min la vorto-listo;
estas mi esperantisto.

Gramatikon mi ne konas
kaj gazeton ne abonas ...
Librojn legu la verkisto;
estas mi esperantisto.

Mi parolas kun rapido:
"Bonan tagon! Ĝis revido!"
Ĝi sufiĉas por ekzisto;
estas mi esperantisto.

Pionirojn mi kritikas,
la gvidantojn dorne pikas
kaj konspiras kun persisto;
estas mi esperantisto.

Por la venko mi esperas,
sed nenion mi oferas.
Mi ne estas ja bankisto;
estas mi esperantisto.

Se baraktas en la krizo,
la movado, organizo
helpas mi nur per rezisto;
estas mi esperantisto.

Flugas per facila vento
el la buŝo Nova Sento.
Ĝi sufiĉas por sofisto;
estas mi esperantisto.

Post la mort' ĉe tombo mia
staros "rondo familia",
nekrologos ĵurnalisto:
estis li esperantisto.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

Informoj pri Poznano - 3a sesio - Sept. 2012




 

Saluton, karaj. Mi sendas al vi ege grandan brakumon el la agrabla vetero de la Poznana ekaŭtuno. Ni brazilanoj alvenis al Pollando lastan vendredon posttagmeze. Bedaŭrinde, nia kara Leysester Miró ne povis veni pro sanaj problemoj (Bonsanon, kara!!!).


Do, partoprenas la ĉi-fojan sesion mi (Leandro FREITAS), Ivan COLLING kaj sia edzino Rita, kaj Guilherme JARDIM - kiu kunportis ankaŭ sian edzinon kaj dek-jaran filinon.

 

Dimanĉe okazis 3 ekzamenoj (Morfologio k Sintakso, Komunikado kaj Interlingvistiko), pri la 5, kiujn ni devas trapasi dum la nuna semajno. Ĝoje ni bone sukcesis, kaj morgaŭ ni ekzameniĝos pri Literaturo II kaj Gramatiko I.

 

La ĉi-semestraj stud-temoj estas ege interesaj: Leksikologio kaj Semantiko, Gramatiko II, Literaturo III kaj Interlingvistiko II. Fakte, nun ni studas Interlingvistikon II. La profesorino Vera BARANDOVSKA-FRANK gvidas nin tra la gramatiko de latinidaj planlingvoj kaj historio de lingvokreado: pli detala analizo de la gramatiko de la lingvoj IDO, Occidental, Novial, Latino sine Flexione kaj Interlingua. Interese ankaŭ estas la prezentado de kelkaj piĝinoj kaj planlingvoj, kiun faras kelkaj studentoj (en la fotaro, vi povas trovi la foton de la prezentado de la hungaro Szabi Szabolcs pri la planlingvo Avorenta, influata de hungara lingvo).

 

Fotaro

https://picasaweb.google.com/103959556480662891306/PoznanoSept2012

 

Ni gajnis el la gvidistino de la kurso Ilona KOUTNY polan version kaj reeldonon de la Unua Libro, kun la sama enhavo kaj kovrilo. Mirinda rememoraĵo. Iam, eble en Brazilo oni povus eldoni la tradukon en la portugala, ĉu ne?  

 

La kurso ja estas altkvalita kaj sekvinda. Ni esperas, ke Esperantio pli kaj pli apogos ĝian ekziston, kaj ke la esperantistoj interesiĝos partopreni en la venonta studaro (Sept. 2014) - ĉu ankaŭ brazilanoj estas ege bonvenaj kaj necesaj - ni ŝparu monon!!!.

 

Mi pardonpetas pro la manko de [amatoraj] videoj, sed la tempo estas tro malmulta. Almenaŭ tian informaron eblas sendi al vi elkore.

 

Grandan brakumon, karaj.

 

Amike kaj samideane via,

 

Leandro FREITAS

São José do Rio Preto, SP

 


--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

Malfacile komprenebla ekonomio


ekonomio_malfacila.mp3Listen on Posterous
La ekonomio estas stranga afero. Estas malfacile kompreni ĝin. Kaj se temas pri la financa sistemo, tiu kompreno estas preskaŭ neebla. En mia vivo ekonomio ludas gravan rolon. Mia faka kleriĝo komenciĝis kiam mi estis 14-jara kaj ekfrekventis la t. n. "komercan akademion", kiu estas 5-jara supra lernejo kiu finiĝas per maturec-ekzameno. Oni ricevas tie jam tre bonan komprenon pri la funkciado de la ekonomio, ĉar oni havas tie kaj teoriajn kaj praktikajn fakojn pri ekonomio kaj kompreneble ankaŭ ĝenerale klerigajn fakojn.
Post tiu lernejo  mi ekstudis entreprenan mastrumadon kaj akiris pli da scio pri la diversaj leĝoj de la ekonomio, ekz. pri la leĝoj de la merkato. Dum tiu tempo mi ja estis ege aktiva esperantisto kaj partoprenis multajn kongresojn kaj renkontiĝojn kaj eĉ akiris ŝtatan diplomon pri instrukapablo de Esperanto. Post miaj universitataj studoj mi fariĝis eksportkomercisto. Tio signifas ke mi laboris en industriaj entreprenoj kiuj eksportadis siajn produktojn al aliaj landoj, foje nur al najbaraj landoj, foje al la tuta mondo. Esperanton mi rekte ne povis uzi en mia profesio, sed ĝi ege helpis al mi akiri la scipovon de multaj aliaj lingvoj.
Mi vojaĝis sufiĉe multe kaj laboris en diversaj industriaj branĉoj. En la komenco estis agrikulturaj maŝinoj aŭ pli precize rikoltmaŝinoj, ekz. t. n. kombajnoj, tio estas maŝinoj por falĉado kaj draŝado de greno. Nome en la urbo Wels okazas ĉiun duan jaron faka foiro por agrikulturaj maŝinoj. La aktuala foiro ĵus finiĝis kaj la ekspoziciantaj firmaoj estis tre kontentaj pri la rezultoj. Nome la agrikulturistoj havas nun sufiĉe da mono por investi en novajn maŝinojn kaj ili vidas ankaŭ bonan perspektivon ĉar en la tuta mondo la prezoj por agrikulturaj produktoj kaj por aliaj krudaj materialoj estas altaj.
Unu kaŭzo estas la kreskanta konsumo en Ĉinio kaj en aliaj evoluantaj landoj kaj alia kaŭzo estas la sekeco kiu trafis vastajn regionojn de Usono kaj tie kaŭzis tre magrajn rikoltojn. Kaj tio estas la paradokso: Tiu sekeco estas forta impulso por la pluevoluigo resp. kreskado de la ekonomio ĉar nun agrikulturo promesas pli da profito kaj do kreas vivenspezon ankaŭ por homoj en landoj kie la produktado estis ĝis nun malforta. La financa krizo havas similan efikon: En Grekio multaj urbanoj reiras al kamparo por tie kultivi ekz. olivojn.
Do la mekanismo estas jena: Kreskado kaŭzas pli altan bezonon. Pli alta bezono kaŭzas malabundon de produktoj. Malabundo plialtigas la prezojn. Pli altaj prezoj instigas al investado en novajn maŝinojn. Novaj maŝinoj produktas pli kaj la maŝinproduktanta industrio vivas pli bone.
Se vi morgaŭ ĝemos pri la pli altaj prezoj por nutraĵoj kaj por benzino, pensu pri tiu mekanismo. Vi eble tiam vidos la aferon per aliaj okuloj. Kaj eble tiam la ekonomio ne plu aperos al vi kiel stranga afero.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

segunda-feira, 17 de setembro de 2012

Biofuelo el nutraĵoforĵetaĵoj kaj pajlo


biofuelo_pajlo.mp3Listen on Posterous
La rekordaj prezoj por fuelo akcelas la esploradon pri bioalternativoj. Esploristoj el Graz en Aŭstrio nun prezentis etike neriproĉeblan biofuelon. Ĝi estas produktata el agrikulturaj forĵetaĵoj kaj pajlo.

La biofuelo 2.0 estas produktata en la Aŭstria Centro de Industria Bioteknologio (ACIB). La biofuelon oni ricevas pere de uzo de enzimoj el renovigeblaj sukeraj fontoj resp. el agrikulturaj forĵetaĵoj - lignotranĉaĵoj, pajlo kaj specialaj energiplantoj. Oni uzas enzimojn kun la nomo celulazoj. Simple dirite ĉe tiu procezo fortranĉiĝas sukero el forĵetaĵoj.

La enzimoj funkcias simile al dishakilo. La longaj celulozaj ĉenoj estas transportataj tra la enzimoj. Dum tio la enzimo fortranĉas malgrandajn sukeromolekulojn de la kompareble longega celuloza ĉeno ĝis la tuta celulozo estas tranĉita al sukero.

Tiu fuelo el pura bioetanolo estos matura por la merkato post 4 ĝis 5 jaroj. Oni faras testojn sur la ĉielo, ĉar la teknika mezurilo por ĉio tio estas nuntempe la fuelo por aviadiloj. Tie validas la plej altaj teknologiaj normoj. Oni jam atinigis ke unuaj kvantoj estas disponeblaj kaj tiel unuopaj aviadiloj povas esti mastrumataj dum sufiĉe longa periodo ankaŭ per fueloj sen minerala oleo - kaj tio okazas sur ĉiuj kontinentoj, ankaŭ la firmao Airbus tiel mastrumas unuajn testaviadilojn.

La procedo havas eĉ ankaŭ la potencialon krei novan nutraĵon. Je longa vido eblas uzi la samajn detranĉitajn sukerojn por produkti altvalorajn ĥemiaĵojn. Kaj je longa vido oni bezonos tiujn sukerojn ankaŭ por nutri la mondan loĝantaron.

Kiun potencialon alportas tiu formo de produktado de sukero kaj sekve la produktado de biofuelo, tion montras la fakto ke jam nur en Eŭropo amasiĝas ĉiujare 400 milionoj da tunoj da tritika pajlo. Por laŭeble daŭrigebla utiligado ĉirkaŭ 30 procentoj de tiu pajlo restu sur la kampo por subteni la regneriĝon de la grundo - sed la enorma restanta kvanto estus disponebla por plua prilaborado.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

domingo, 16 de setembro de 2012

Akcepti la realon



akcepti_realon.mp3Listen on Posterous

La vivocirkonstancoj objektive varias en la mondo de loko al loko, de lando al lando. Kiel oni jam bone esploris, bonstato tamen ofte ne kongruas kun feliĉo, do homoj en riĉaj landoj ofte estas malpli feliĉaj ol homoj en malpli riĉaj landoj. Kaj la sento pri feliĉo kompreneble ankaŭ varias de homo al homo.

Dum unuj sukcesas tre bone trovi sian lokon kie ili povas vivi en harmonio kun sia medio, aliaj daŭre volas ŝanĝi sian situacion por atingi ion kio tamen plej ofte estas neatingebla. Tiuj homoj revas pri iu granda celo kaj kulpigas aliajn ke ili ne atingas tiun celon. Ŝajnas al mi ke multaj esperantistoj apartenas al tiu dua kategorio. La granda celo, nome la ĝenerala enkonduko de Esperanto aŭ eĉ la "Fina Venko" estas tiel for de realiĝo ke ŝajnas sensence esperi ke la revo iam realiĝos. Tiuj revoj estas fuĝo el la realo, sed fuĝi el la realo nur provizore plibeligas la vivon, sed ne povas doni daŭran feliĉon. Oni ja iam devas reveni al la realo kaj tiam la realo estas pli preme sentebla kaj la senespero ekregas.

Persone mi konvinkiĝis ke pli bone estas daŭre resti en la reala mondo kaj tie serĉi tion kio plibeligas la vivon, kio akcelas la senton de feliĉo. Tiel Esperanto por mi ne estas fonto de elreviĝo, sed fonto de feliĉo ĉar mi povas ĉiutage reale praktiki ĝin kaj trovas eĉ sufiĉe grandan kontentigon, ĉar tiu okupiĝo pri kaj per la lingvo ne nur helpas al mi sed ankaŭ al aliaj. Kion mi do faras? Mi analizas la situacion kaj prenas tiujn cirkonstancojn kiujn mi trovas sufiĉe bonaj kaj solidaj por konstrui sur ili ion novan.

La lingvo certe jam bonege taŭgas por analizi multajn fenomenojn de nia mondo kaj raporti pri ili. Ankaŭ en tiu kazo mi serĉas la plej pozitivajn kaj plej kuraĝigajn fenomenojn por ricevi pli pozitivan bildon pri nia mondo. Mi ja ne simple forviŝas negativajn aspektojn kiuj ja ofte dolorigas min, sed aliflanke estas tiom da esperigaj evoluoj en la mondo ke la ĝojo pri tiu progreso havas finfine pli grandan pezon ol la negativaj eventoj.

Mi ĉiutage traserĉas la gazetojn kaj la interreton pri raportindaj pozitivaj okazaĵoj. Dum kelkaj tagoj mi ne trovas ion taŭgan, sed mi ĉiam trovas sufiĉe da materialo por la sonartikoloj. Mi do ne fuĝas el la realo sed mi provas aranĝi mian realon tiel ke ĝi fariĝas laŭeble bela. Tiel la realo por mi estas plej ofte tute akceptebla.


--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil