Pular para o conteúdo principal

[GRAMATIKERO] SEN





SEN

Preposição, que indica:

1. privação, ausência:
 a) de objeto ou pessoa;
- La generalo venis sen adjutanto.(O general veio sem o ajudante de ordens.)
- Sen gutoj malgrandaj maro ne ekzistus.(Sem pequenas gotas não existiria mar.)
-  Esti sen pano, mono, armiloj.(Estar sem pão, dinheiro, armas.)
- Per kia rajto vi, sinjoroj, baras la vojon al ni, por kiuj la irado jam sen tio estas tiel malfacila? (Com que direito vocês, senhores, barram o caminho para nós, para quem a caminhada já sem isso é tão difícil?)

  b) de estado ou ação:
- Ne venas honoro sen laboro. ( Honra não vem sem trabalho.)
- Li restis du tagojn sen manĝo. (Eles ficaram dois dias sem comida.)
- Ŝi nenion volis decidi sen demandi min.(Ela não quis decidir nada sem me perguntar.)
-  Tiuj fortoj devis resti por ŝi sen uzo. (Essas forças deveriam permanecer para ela sem uso.)

Notas:

1) Sen pode aparecer como prefixo, na formação de adjetivos:
- senhoma, senvoja dezerto (deserto desabitado, sem trilhas); senambicia (sem ambição); sengusta (insípido); senlima (ilimitado); senmakula (imaculado); sensenca (sem sentido); senbrila (sem brilho, fosco); sendefenda infano (criança indefesa); senefika(ineficaz); senfina (infinita).
Desses adjetivos, derivam- se advérbios e substantivos:
- senatende (inesperadamente); sensencaĵo (absurdo), senkulpeco (inocência)
2) Quando sen introduz dois substantivos de sentidos análogos, estes são ligados por kaj:
- Eterna nokto sen pensado kaj sonĝado ŝin atendis. (Uma noite eterna sem meditação nem sonhos a aguardava.)
- Antaŭen sen halto kaj timo! (Adiante sem parada e sem temor!)
- La pasintan vivon li rememoris sen sopiro kaj bedaŭro.  (A vida passada ele relembrou sem saudade nem lamento.)
Observe a tradução:
- Sem dinheiro nem amigos — SEN mono KAJ amikoj; não "sen... nek... ", e isto é natural, porquanto seria, completando: "Sen mono KAJ SEN amikoj".

3) As palavras "sen...a" significam "[sen...o]a". Se o radical principal refere-se a um processo ou qualidade, usa-se os prefixos ne ou mal, de acordo com o sentido. Compare:
- senkdanka kaj nedankema (ingrato e inclinação a ser mal agradecido)
- senmova kaj nemovebla. (imóvel e impossível de ser movido)
- senokupa kaj neokupita.(vazio e desocupado.)
- seninterrompa kaj neinterrompita.(contínuo e não interrompido)
-senhonora homo kaj malhonora ago. ( pessoa sem honra e ação desonrosa.)
Algumas vezes no entanto ne...a / mal…a  e [sen…o]a podem ser sinönimos:
- neutila/senutila. (inútil)
- malprudenta/senprudenta. (imprudente)
E isto se estende a outras palavras compostas:
- sengraveco/malgraveco. (irrelevância.)
- senklareco/malklareco. (obscuridade)
-sentaŭgeco/ netaŭgeco. (inconveniência)

4) Segundo o dicionário virtual REVO (LINK), há uma ratificação do uso do SEN antes de infinitivo da seguinte forma: Embora o uso de sen antes de verbo no infinitivo não seja muito frequente, ele é totalmente correto, lógico e útil. A costumeira maneira de dizer ne…-ante não tem exatamente o mesmo sentido porque ela não exprime o inesperado da ausência. Observe o exemplo:
- Ne parolante (ĉar mia temo ne estas) pri la versarto, mi do ne analizos la ritmon. (Não falando- porque não era esse o meu tema- sobre a arte de escrever versos, eu então não analisarei o ritmo.)
- Sen paroli (eĉ se oni ne volas paroli) pri la versarto, la tie esprimita ideo estas admirinda. (Sem falar- até mesmo se não se quer falar- sobre a arte de escrever versos, a ideia lá expressa é admirável.)
Há no PMEG (LINK) uma referência sobre o uso do sen antes de verbos no infinitivo.




--
Postado por Blogger no GRAMATIKERO em 1/05/2014 08:32:00 AM



--


Programo MIA AMIKO

Lernu Esperanton kun amikoj


ESPERANTO@BRAZILO

Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

http://esperanto.brazilo.org

*

Twitter: @MiaAmiko

Comentários

Postagens mais visitadas deste blog

Novaĵoj pri Briksaj landoj en 2025

La BRICS-emblemo en Brazilo en 2025 estos la sumauma-kotonarbo. La brazila registaro publikigis la BRICS-emblemon, kiu estos uzata por la landa  prezidanteco de la unuiĝo en 2025. La emblemo prezentas la sumauma-kotonarbon  kreskantan en Amazono, kiu estas pentrita en la koloroj de la naciaj flagoj de la ŝtatoj  de la BRIKS-unuiĝo.  1. La 1-an de januaro, la prezidanteco de BRICS oficiale transiris de Rusio al Brazilo. Tio estas la dua sinsekva jaro, ke la latinamerika ŝtato fariĝas la centro de altiro por politikistoj de la plej alta nivelo. Plej verŝajne, Rio-de-Ĵanejro iĝos la ĉefurbo de la ĉefa evento, nome  la renkontiĝo je la nivelo de ŝtatestroj. Almenaŭ la ĉefaj eventoj de la G20 en 2024 okazis tie. La pasintan novembron la urbestro de Rio-de-Ĵanejro Eduardo Paes diris, ke li jam proponis al brazila prezidento Luiz Inacio Lula da Silva okazigi tie la Pint-Kunvenon. Cetere, la estro de la brazila Ministerio pri eksterlandaj aferoj Mauro Vieira deklar...

Programo Mia Amiko: Granda Projekto por Esperantistiĝo en Brazilo

Programo Mia Amiko (PMA) fariĝis unu el la plej gravaj projektoj por disvastigi kaj subteni la uzadon de Esperanto en Brazilo. Ĉi tiu programo ne nur inspiras centojn da homoj lerni la lingvon, sed ankaŭ kreas fortikan komunumon de lernantoj kaj volontuloj, kiuj ĉiutage kunlaboras por antaŭenigi la idealojn de Esperanto. Vasta Programaro por Ĉiuj Niveloj Unu el la ĉefaj avantaĝoj de PMA estas ĝia alirebleco kaj diverseco. La programo proponas kursojn por ĉiuj niveloj, ekde bazaj ĝis progresigaj, donante al lernantoj la ŝancon, paŝon post paŝo, majstri la lingvon. Ĉi tiuj lecionoj estas gvidataj de spertaj instruistoj kaj apogataj de dediĉitaj volontuloj, kiuj certigas, ke ĉiu lernanto ricevas la atenton kaj subtenon, kiujn ili bezonas. La kursoj estas realigitaj rete, kio faciligas la aliron por homoj tra la tuta lando. Lernantoj povas partopreni de la komforto de sia hejmo, kun horaroj adaptitaj al diversaj bezonoj. Tia aliro inkluzivigas ĉiujn interesatojn kaj kreas d...

La Trankvila Transo: Esperanta Filmo, kiu Kortuŝas kaj Inspiradas

En la lastatempa festivalo de Esperanto-USA, la 5-minuta filmo "La Trankvila Transo" elstaris kiel la granda gajninto de la unua premio. Ĉi tiu verko ne nur gajnis la admiron de la juĝantaro, sed ankaŭ kaptis la koron de la internacia komunumo. La filmo pritraktas la profundan temon de maljuniĝo, kaptante kaj sentimentajn kaj dramajn momentojn de tiu ĉi universala homa sperto. La titolo mem, "La Trankvila Transo," sugestas la mediteman kaj emocian vojaĝon, kiun ĝi prezentas. Tra zorgeme kreitaj scenoj kaj kun impresa atento al detaloj, la filmo donas voĉon al temoj kiel nostalgio, akcepto, kaj la mistera beleco de la vivo mem. Kvankam mallonga, la filmo sukcesas transdoni profundan mesaĝon: maljuniĝo ne estas nur fizika ŝanĝo, sed ankaŭ spirita transiro, plenplena de signifoj kaj memoroj. Unu el la ĉefaj fortoj de "La Trankvila Transo" estas ĝia kapablo rakonti universalan historion per la unika lenso de Esperanto. La lingvo, kiu simbolas interkompreniĝon...