Pular para o conteúdo principal

Formikoj kiel ĝardenistoj

Ameisen2

formikoj_gxardenistoj.mp3Listen on Posterous

Formikoj asociiĝis antaŭ milionoj da jaroj kun fungoj por ekspluati biomaterialon. La alianco naskis multajn trukojn, ekzemple fungajn enzimojn kiuj en formikaj stomakoj estas portataj tra la ĝardenoj.

Ĉio vivanta nutras sin de plantoj sed nur malmultaj plantovorantoj pro tio forvoras ĉion ĝis malpleno. Tio estas unuflanke grandaj bestoj - la remaĉuloj - kaj je la alia flanko tute malgrandaj bestoj, nome formikoj kiuj eltrovis antaŭ 50 milionoj da jaroj kion la homoj malkovris nur antaŭ 11.000 jaroj, nome la agrikulturo kaj hortikulturo. La formikoj kolektas la biologiaĵon kaj kultivas kun ĝi ĝardenojn en kiuj kreskas fungoj kiuj siavice permesas al la formikoj pluki kaj vori ilin.

Kontraŭ tiu alianco plantoj ne havas ŝancon. La formikoj trarompas la eksteran defendon - ekzemple tavolojn el vakso - kaj ili tiel faras la plantojn atakeblaj por la fungoj. Tiuj fungoj siavice lamigas la internan defendon de la plantoj, nome la venenojn kiuj fortenas malamikajn vorantojn.

Kiam tio komenciĝis la formikaroj estis malgrandaj, ili kolektis restaĵojn de plantoj. Sed antaŭ 8 ĝis 12 milionoj da jaroj alvenis revolucio, nun la formikoj iris al rikolto - tranĉi foliojn - grandstile. La nombro da individuoj en la formikaroj atingis milionojn, ili forkonsumas ĝis 15 procentoj de la biomaterialo en pluvarbaroj, precipe en Amazonio. Tie nestis folitranĉistoj - Saúva - tiel detrueme ke unuaj setlantoj diris: "Aŭ Brazilo mortigas la "Saúva", aŭ la Saúva mortigos Brazilon.

Nun ankoraŭ ambaŭ vivas kaj la Saúva-formikoj faras tion kun mirinda ruzo: Iliaj kampoj estas gigantaj - ili havas la grandecon de pluraj futbalaj kampoj - kaj ili estas kultivataj en monokulturo. Tio alportas riskon sed estas neevitebla ĉar la fungoj ne toleras konkurencon. La fungoj rimarkas de la irigacio kiun la formikoj prizorgas en formo de urino kion la ĝardenistoj estis manĝintaj kaj se ili konstatas fremdajn fungojn ili ĉesas plukreski.  Tial la formikoj devas vivi en monokulturoj kiujn ili singarde kultivas subgrunde for de libere vivantaj fungoj. Krome ili rekrutis trian aliancanon, nome bakterion kies veneno mortigas kelkajn fungojn, nome ĝuste tiujn fungojn kiuj atakas kiel parazitoj la fungojn de la ĝardenoj. Ankaŭ la homo lernis uzi la bakterian venenon kiel antibiotikon, sed en la manoj de la homo tiu armilo rapide malakriĝis. Ĉe la formikoj ĝi funkcias de jarmilionoj.

Nun dana esploristo malkovris pluan ruzon de la ĝardenistoj. La fungoj malakrigas la defendajn venenojn de la plantoj, ekzemple fenolojn, per enzimoj, nome Lakazoj. Tiuj enzimoj koncentriĝas tie kie troviĝas multaj fungoj, en la centro de la ĝardenoj. Sed ĉe la randoj de la ĝardenoj ili malabundas kaj ĝuste tie ili estas bezonataj. Tie troviĝas la plej freŝa biomaterialo. Tial la formikoj elpensis pluan trukon: La fungoj produktas lakazojn en formo kiu sendigeste trairas la formikojn. La formikoj portas la enzimojn en siaj intestoj ĝis la randoj de la ĝardenoj kaj tie demetas ilin.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

Comentários

Postagens mais visitadas deste blog

Programo Mia Amiko: Granda Projekto por Esperantistiĝo en Brazilo

Programo Mia Amiko (PMA) fariĝis unu el la plej gravaj projektoj por disvastigi kaj subteni la uzadon de Esperanto en Brazilo. Ĉi tiu programo ne nur inspiras centojn da homoj lerni la lingvon, sed ankaŭ kreas fortikan komunumon de lernantoj kaj volontuloj, kiuj ĉiutage kunlaboras por antaŭenigi la idealojn de Esperanto. Vasta Programaro por Ĉiuj Niveloj Unu el la ĉefaj avantaĝoj de PMA estas ĝia alirebleco kaj diverseco. La programo proponas kursojn por ĉiuj niveloj, ekde bazaj ĝis progresigaj, donante al lernantoj la ŝancon, paŝon post paŝo, majstri la lingvon. Ĉi tiuj lecionoj estas gvidataj de spertaj instruistoj kaj apogataj de dediĉitaj volontuloj, kiuj certigas, ke ĉiu lernanto ricevas la atenton kaj subtenon, kiujn ili bezonas. La kursoj estas realigitaj rete, kio faciligas la aliron por homoj tra la tuta lando. Lernantoj povas partopreni de la komforto de sia hejmo, kun horaroj adaptitaj al diversaj bezonoj. Tia aliro inkluzivigas ĉiujn interesatojn kaj kreas d...

ESPERANTO KAJ UNESKO: 70 JAROJ

  Esperanto: La Lingvo de Pacon kaj Komunan Historion La 10-an de decembro 2024, la esperantistaro festos gravan datrevenon: la 70-an jaron de la fama Montevidea Rezolucio, kiu unufoje kaptis la atenton de Unesko al Esperanto. Ĉi tiu historia evento okazis en la Parlamenta Palaco en Montevideo, kie la Ĝenerala Asembleo de Unesko en 1954 formale rekonis la kontribuon de Esperanto al la edukado, kulturo, kaj interkompreno inter popoloj. Esperanto kaj Unesko: Kunlaboro por Pacon kaj Kulturan Riĉecon La Montevidea Rezolucio estas pli ol nur dokumento; ĝi simbolas komunan vizion inter Unesko kaj la esperantista movado por konstrui mondan pacon tra edukado kaj kulturo. Ĉi tiu ligo inspiras generaciojn de esperantistoj, kiuj, malgraŭ stereotipoj, agas kiel antaŭenpuŝantoj de signifaj ideoj. Ili ne nur ludas inter si en lingva ludo, sed strebas efektive ligi kulturojn kaj instigi komunikadon sen baroj. La rezolucio celas krei mondon, kie scienco kaj kulturo plibonigas homajn rilatojn, kaj ...

Salvadoro, Bahio, Brazilo - omaĝas oficiale Esperanton

En solena kaj historia momento por la Esperanto-movado, la kongresaj partoprenantoj estis akceptitaj kaj omaĝitaj de la Konsilantara Ĉambro de Salvadoro, laŭ antaŭa anonco. Ĉi tiu evento, okazanta la 14-an de novembro 2024, substrekas la rekoneblan subtenon de la loka aŭtoritato por la internacia lingvo Esperanto. La omaĝo okazis dum speciala sesio en la Konsilantara Ĉambro Cosme de Farias, organizita de la urba konsilanto Silvio Humberto, kiu profunde rekonas la kontribuojn de la Brazila Esperanto-Ligo (BEL) en la socia kaj kultura disvolviĝo de la lando. Establita en 1907, BEL dediĉis sin al la promociado de egaleco kaj inkluziveco en lingva komunikado, kontribuante al interkultura kompreno inter brazilanoj kaj la internacia komunumo. Kun la temo "Esperanto kaj la scioj, praktikoj kaj kulturoj de Brazilo," la evento altiris atenton al la grava rolo de Esperanto en la brazila edukado kaj kulturo, kaj alportis novan lumon al la laboroj de BEL kaj de la Brazila Esperantista Ju...