 | juvelo_literaturo.mp3Listen on Posterous |
| See the full gallery on Posterous |
Nia kara brazila aktivulo de la Esperanta Retradio, Paŭlo Sérgio Viana malkovris en brokantejo veran juvelon de la esperanta literaturo. Temas pri traduko de majstra verko de la fama pola verkisto Henryk Sienkiewicz "Noveloj" en same majstra plenumo de Lidja Zamenhof. Paŭlo prezentas la verkon en filmeto kiun vi trovos en la fino de ĉi tiu sonartikolo. Tio estas bona okazo por rakonti iom al vi pri Lidja Zamenhof kaj Henry Sienkiewicz. La informojn mi ĉerpis el Vikipedio.
---
Lidja ZAMENHOF, la plej juna filino de Zamenhof, lernis Esperanton kiel 9-jara knabino. Je la aĝo de 14 jaroj ŝi jam pretigis tradukojn el la pola literaturo. Kelkajn jarojn poste aperis ŝiaj unuaj publikigaĵoj. Fininte en 1925 sian universitatan studadon de juro, ŝi fordonis sin tute al la laboro por Esperanto. Kiel Cseh-metoda instruistino de Esperanto, Lidja faris propagandajn vojaĝojn kaj gvidis kursojn en diversaj landoj.
En la jaro 1937 ŝi iris al Usono por pli longa restado. En decembro 1938 ŝi devis forlasi Usonon ĉar ties enmigroservo (Immigration Service) ne plilongigis ŝian restadopermeson pro kontraŭregula "pagita laboro" por Esperanto-kursoj. Postrevene kaj vojaĝante tra sia hejmlando, ŝi instruis pri Esperanto kaj la Bahaa Kredo.
Lidja faris korektojn en "Fabeloj de Andersen", vol. 2-4, tradukitaj de ŝia patro, kaj eldonitaj post lia morto. Proprajn tradukaĵojn, en apartaj volumoj, Lidja komencis publikigi ekde 1925. Tiujare aperis "Noveloj" de Henryk Sienkiewicz, kaj en 1932 "Noveloj" de Bolesław Prus. Apartan famon alportis al ŝi la traduko de "Quo vadis" de Sienkiewicz, nobelpremiito por tiu verko, esperantlingve publikigita en 1933.
Poste sub la germana okupada reĝimo ŝi estis arestita kaj malliberigita en la geto de Varsovio. Finfine ŝi estis transportita al la ekstermejo en Treblinka, kie ŝi estis murdita iam post la somero de la jaro 1942.
---
La pola verkisto Henryk SIENKIEWICZ naskiĝis je la 5-a de majo 1846 en Wola Okrzejska/Pollando; mortis je la 15-a de novembro 1916 en Vevey/Svislando). Li fariĝis nobelpremiito en la jaro 1905.
Sienkiewicz studis medicinon, juron kaj filologion en rusa universitato en Varsovio, kunlaboris kun pozitivismaj gazetoj, en la jaroj 1876-1878 restis en Usono, poste li revenis Varsovion, sed ofte vojaĝis tra Eŭropo kaj Afriko. Sian aŭtoritaton li plene donis en la servojn de la nacia liberigo. Li mortis en Svislando, sed en 1924 lia korpo estis transportita al la patrujo.
Liaj historiaj romanoj elstaras pro bildiga stilo, per kiu li sciis elvoki forte vivajn scenojn. La plej fama estas „Quo vadis" el la antikva Romo (Nobelpremio), majstre esperantigita de Lidja Zamenhof, kaj romanoj el la pola historio „Kruckavaliroj" kaj trilogio „Per fajro kaj glavo - Inundo - Sinjoro Wołodyjowski". Grandan popularecon atingis aventura romano por geknaboj „Tra dezerto kaj praarbaro" (dufoje esperantigita).
Aliflanke oni riproĉas al li, ke li naciisme perfortis historion, ĉar priskribante konfliktojn inter poloj kaj ukrainoj li skizis polojn kiel heroojn kaj ukrainojn kiel kanajlojn. Tre diferencas ankaŭ opinioj pri la valoro de „Quo vadis". La romano estis aprezita per Nobelpremio, sed ekzemple Lion Feuchtwanger opiniis ĝin senvalora kiĉo, kiu donas al simpluloj iom da sensacio, sed poezian valoron malhavas (en "Domo de Desdemona"). Tamen la sukceso inter legantoj kaj filmistoj estas senduba.
Jen la filmeto de Paŭlo S. Viana:
Comentários
Postar um comentário