Pular para o conteúdo principal

Formikoj kiel ĝardenistoj

Ameisen2

formikoj_gxardenistoj.mp3Listen on Posterous

Formikoj asociiĝis antaŭ milionoj da jaroj kun fungoj por ekspluati biomaterialon. La alianco naskis multajn trukojn, ekzemple fungajn enzimojn kiuj en formikaj stomakoj estas portataj tra la ĝardenoj.

Ĉio vivanta nutras sin de plantoj sed nur malmultaj plantovorantoj pro tio forvoras ĉion ĝis malpleno. Tio estas unuflanke grandaj bestoj - la remaĉuloj - kaj je la alia flanko tute malgrandaj bestoj, nome formikoj kiuj eltrovis antaŭ 50 milionoj da jaroj kion la homoj malkovris nur antaŭ 11.000 jaroj, nome la agrikulturo kaj hortikulturo. La formikoj kolektas la biologiaĵon kaj kultivas kun ĝi ĝardenojn en kiuj kreskas fungoj kiuj siavice permesas al la formikoj pluki kaj vori ilin.

Kontraŭ tiu alianco plantoj ne havas ŝancon. La formikoj trarompas la eksteran defendon - ekzemple tavolojn el vakso - kaj ili tiel faras la plantojn atakeblaj por la fungoj. Tiuj fungoj siavice lamigas la internan defendon de la plantoj, nome la venenojn kiuj fortenas malamikajn vorantojn.

Kiam tio komenciĝis la formikaroj estis malgrandaj, ili kolektis restaĵojn de plantoj. Sed antaŭ 8 ĝis 12 milionoj da jaroj alvenis revolucio, nun la formikoj iris al rikolto - tranĉi foliojn - grandstile. La nombro da individuoj en la formikaroj atingis milionojn, ili forkonsumas ĝis 15 procentoj de la biomaterialo en pluvarbaroj, precipe en Amazonio. Tie nestis folitranĉistoj - Saúva - tiel detrueme ke unuaj setlantoj diris: "Aŭ Brazilo mortigas la "Saúva", aŭ la Saúva mortigos Brazilon.

Nun ankoraŭ ambaŭ vivas kaj la Saúva-formikoj faras tion kun mirinda ruzo: Iliaj kampoj estas gigantaj - ili havas la grandecon de pluraj futbalaj kampoj - kaj ili estas kultivataj en monokulturo. Tio alportas riskon sed estas neevitebla ĉar la fungoj ne toleras konkurencon. La fungoj rimarkas de la irigacio kiun la formikoj prizorgas en formo de urino kion la ĝardenistoj estis manĝintaj kaj se ili konstatas fremdajn fungojn ili ĉesas plukreski.  Tial la formikoj devas vivi en monokulturoj kiujn ili singarde kultivas subgrunde for de libere vivantaj fungoj. Krome ili rekrutis trian aliancanon, nome bakterion kies veneno mortigas kelkajn fungojn, nome ĝuste tiujn fungojn kiuj atakas kiel parazitoj la fungojn de la ĝardenoj. Ankaŭ la homo lernis uzi la bakterian venenon kiel antibiotikon, sed en la manoj de la homo tiu armilo rapide malakriĝis. Ĉe la formikoj ĝi funkcias de jarmilionoj.

Nun dana esploristo malkovris pluan ruzon de la ĝardenistoj. La fungoj malakrigas la defendajn venenojn de la plantoj, ekzemple fenolojn, per enzimoj, nome Lakazoj. Tiuj enzimoj koncentriĝas tie kie troviĝas multaj fungoj, en la centro de la ĝardenoj. Sed ĉe la randoj de la ĝardenoj ili malabundas kaj ĝuste tie ili estas bezonataj. Tie troviĝas la plej freŝa biomaterialo. Tial la formikoj elpensis pluan trukon: La fungoj produktas lakazojn en formo kiu sendigeste trairas la formikojn. La formikoj portas la enzimojn en siaj intestoj ĝis la randoj de la ĝardenoj kaj tie demetas ilin.

--
Esperanto@Brazilo - http://esperanto.brazilo.org
Movimento Virtual de Esperanto no Brasil

Comentários

Postagens mais visitadas deste blog

Novaĵoj pri Briksaj landoj en 2025

La BRICS-emblemo en Brazilo en 2025 estos la sumauma-kotonarbo. La brazila registaro publikigis la BRICS-emblemon, kiu estos uzata por la landa  prezidanteco de la unuiĝo en 2025. La emblemo prezentas la sumauma-kotonarbon  kreskantan en Amazono, kiu estas pentrita en la koloroj de la naciaj flagoj de la ŝtatoj  de la BRIKS-unuiĝo.  1. La 1-an de januaro, la prezidanteco de BRICS oficiale transiris de Rusio al Brazilo. Tio estas la dua sinsekva jaro, ke la latinamerika ŝtato fariĝas la centro de altiro por politikistoj de la plej alta nivelo. Plej verŝajne, Rio-de-Ĵanejro iĝos la ĉefurbo de la ĉefa evento, nome  la renkontiĝo je la nivelo de ŝtatestroj. Almenaŭ la ĉefaj eventoj de la G20 en 2024 okazis tie. La pasintan novembron la urbestro de Rio-de-Ĵanejro Eduardo Paes diris, ke li jam proponis al brazila prezidento Luiz Inacio Lula da Silva okazigi tie la Pint-Kunvenon. Cetere, la estro de la brazila Ministerio pri eksterlandaj aferoj Mauro Vieira deklar...

Programo Mia Amiko: Granda Projekto por Esperantistiĝo en Brazilo

Programo Mia Amiko (PMA) fariĝis unu el la plej gravaj projektoj por disvastigi kaj subteni la uzadon de Esperanto en Brazilo. Ĉi tiu programo ne nur inspiras centojn da homoj lerni la lingvon, sed ankaŭ kreas fortikan komunumon de lernantoj kaj volontuloj, kiuj ĉiutage kunlaboras por antaŭenigi la idealojn de Esperanto. Vasta Programaro por Ĉiuj Niveloj Unu el la ĉefaj avantaĝoj de PMA estas ĝia alirebleco kaj diverseco. La programo proponas kursojn por ĉiuj niveloj, ekde bazaj ĝis progresigaj, donante al lernantoj la ŝancon, paŝon post paŝo, majstri la lingvon. Ĉi tiuj lecionoj estas gvidataj de spertaj instruistoj kaj apogataj de dediĉitaj volontuloj, kiuj certigas, ke ĉiu lernanto ricevas la atenton kaj subtenon, kiujn ili bezonas. La kursoj estas realigitaj rete, kio faciligas la aliron por homoj tra la tuta lando. Lernantoj povas partopreni de la komforto de sia hejmo, kun horaroj adaptitaj al diversaj bezonoj. Tia aliro inkluzivigas ĉiujn interesatojn kaj kreas d...

La Trankvila Transo: Esperanta Filmo, kiu Kortuŝas kaj Inspiradas

En la lastatempa festivalo de Esperanto-USA, la 5-minuta filmo "La Trankvila Transo" elstaris kiel la granda gajninto de la unua premio. Ĉi tiu verko ne nur gajnis la admiron de la juĝantaro, sed ankaŭ kaptis la koron de la internacia komunumo. La filmo pritraktas la profundan temon de maljuniĝo, kaptante kaj sentimentajn kaj dramajn momentojn de tiu ĉi universala homa sperto. La titolo mem, "La Trankvila Transo," sugestas la mediteman kaj emocian vojaĝon, kiun ĝi prezentas. Tra zorgeme kreitaj scenoj kaj kun impresa atento al detaloj, la filmo donas voĉon al temoj kiel nostalgio, akcepto, kaj la mistera beleco de la vivo mem. Kvankam mallonga, la filmo sukcesas transdoni profundan mesaĝon: maljuniĝo ne estas nur fizika ŝanĝo, sed ankaŭ spirita transiro, plenplena de signifoj kaj memoroj. Unu el la ĉefaj fortoj de "La Trankvila Transo" estas ĝia kapablo rakonti universalan historion per la unika lenso de Esperanto. La lingvo, kiu simbolas interkompreniĝon...